Page 295 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Strona tytułowa mszału z 1896 roku, z oficyny Friderici Pustet,
Ratyzbona, Nowy Jork, Cincinnati MD/KS/24. Strona dekorowana
chromolitografią.
Strona z mszału z 1611 r., MD/KS/01. Widać dwuwierszowe inicja-
ły proste oraz ozdobne, drzeworytnicze, na wysokość 6. wierszy.
W tekście są wstawione drzeworyty ze scenami biblijnymi. Strona jest
numerowana, ale zachowała jeszcze stosowany przed numerowaniem
stron zapis kolejnego fragmentu tekstu na zakończeniu strony. Mimo
Pomiędzy 1865 a 1898 rokiem powstały nowe oficyny Fri- iż strona została w późniejszym czasie zmniejszona, widać, że nie
derici Pustet & Co. w Nowym Jorku, Cincinnati (Ohio), zastosowano żadnych ramek wokół łamów.
Kolonii, Wiedniu oraz w Rzymie . W zbiorach znajdują się
9
mszały pochodzące z kolejnych lat rozwoju oficyny – wydane Teksty w mszale rzymskim komponowane są w układzie
w Ratyzbonie, Nowym Jorku i Cincinnati: MD/KS/12 – 1869, dwułamowym, podzielone na rubryki (łac. ruber – czer-
MD/KS/14 –1878, MD/KS/16 – 1880, MD/KS/18 – 1881, wony) i nigryki (łac. niger – czarny) – drukowane w od-
MD/KS/19 – 1882, MD/KS/22 –1892, MD/KS/24 –1896; powiednich kolorach. Rubryki zawierają komentarze
wydane w Ratyzbonie, Rzymie i Nowym Jorku: MD/KS/26 i wskazówki, natomiast nigryki są przeznaczone do odczy-
– 1899 i MD/KS/27 – 1900 oraz wydany w Ratyzbonie, Rzy- tania podczas sprawowania mszy. Strony początkowo były
mie, Nowym Jorku i Cincinnati MD/KS/28 z 1907 roku. otoczone jedynie prostymi liniami – pojedynczymi bądź
podwójnymi. Na przykładzie XIX-wiecznych mszałów wi-

Zdobienia a rozwój technik drukarskich dać, że gdy pokonano problemy techniczne w drukowaniu
grafik, rozwinęła się znacznie forma winiety. Ornamenty-
Mszał jako najważniejsza z ksiąg liturgicznych charak- ka bordiur zmieniała się poprzez formy neobarokowe z ro-
teryzuje się bogatą oprawą graficzną, rozbudowanymi caille’ami (MD/KS/07 z 1846 roku) i klasycyzujące (MD/
inicjałami, ilustracjami oraz pomniejszymi elementami KS/10 z 1859, MD/KS/11 z 1865) do secesyjnych wpisa-
dekoracyjnymi. Estetyka pierwszych drukowanych msza- nych z prostą ramkę (MD/KS/19 z 1882), by w XX w. po-
łów wzorowana była na wcześniejszych, bogato ilumino- wrócić do prostej ramki bądź z niej zrezygnować.
wanych manuskryptach. Opracowane starannie z pięknie
wymalowanymi inicjałami rękopisy charakteryzowały się Wersety rozpoczynają się prostym inicjałem na dwa wier-
zazwyczaj wysokim poziomem artystycznym. Oglądając sze – powiększoną literą z czcionki podstawowej. Nato-
zbiór starodruków z czasów od XVII do XX wieku, może- miast rozdziały rozpoczynają się od ozdobnych inicjałów,
my prześledzić zmiany, jakie dokonały się w opracowaniu wysokich czasem nawet na 7–9 wierszy. W większości
typograficznym. Obejmują przede wszystkim stylistykę omawianych tu ksiąg są one wpisane w kwadrat, zazwy-
uwarunkowaną modą, obowiązującymi trendami, jak rów- czaj drukowane w dwóch kolorach. Belka litery jest jed-
nież rozwojem technik drukarskich, na tle których, przez nobarwna, natomiast tło inicjału wewnątrz pola kwadratu
stulecia, zasadnicze elementy księgi nie uległy zmianie. jest wypełnione bądź ornamentem roślinnym, bądź sce-
294 ną figuralną. Stylistyka inicjałów zmieniała się zgodnie
KSIĄŻKI 9. www.verlag-pustet.de (24.02.2017). z modą i oczekiwaniem odbiorców.