Page 268 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Dekoracja bursy na wiatyk jest bardzo pięknym przykładem
36
osiemnastowiecznego XVIII-wiecznego haftu tureckiego na-
śladującego współczesne mu hafty europejskie. Haftami tego
rodzaju zdobiono różne przedmioty i tkaniny dekoracyjne,
które były przeznaczone dla europejskich odbiorców. Po-
wtarzały one często kompozycje, motywy, a także stosowa-
ne wówczas w Europie ściegi hafciarskie. Do popularnych
pamiątek czy podarunków z egzotycznej podróży i pobytu
w Konstantynopolu należały m. in. portfele na koresponden-
cję . Podłożem dla haftowanej dekoracji była skóra, aksamit
37
lub atłas. Najczęściej na rewersie lub pod klapą znajdował się
napis informujący o miejscu wykonania oraz data. Niekiedy
pod klapą umieszczano również imię i nazwisko właściciela
portfela. Portfele na listy znajdowały się często w posiadaniu
osób związanych handlowymi lub dyplomatycznymi kontak-
tami z imperium osmańskim . Dwa tego rodzaju portfele na
38
korespondencję posłużyły do wykonania bursy z Muzeum
Diecezjalnego. Jeden z nich stanowi właściwą bursę, z frag-
mentów drugiego uszyte zostałyo paletki stuły. Oba portfele
wykonane zostały wykonane z jedwabnego atłasu haftowa-
nego jedwabnymi i metalowymi nićmi we wzór kwiatowej
wici wyrastającej ze stylizowanej palmety. Portfele o zbliżonej
dekoracji przechowywane są m.in. w zbiorach Rijksmuseum
w Amsterdamie oraz Museum of Fine Arts w Bostonie .
40
39
Pierwszy z nich pochodzi z 1727, drugi z 1755 roku. Uka-
zane trójwymiarowo, przy użyciu barwnych nici jedwabnych
motywy roślinne są całkowicie odmienne od symetrycznie Bursa, pochodzenie nieznane MD/TK/5 –
zakomponowanych, silnie stylizowanych, płaskich ornamen- XVIII-wieczny haft turecki naśladujący współczesne mu hafty
tów kwiatowych haftowanych nićmi metalowymi, które oglą- europejskie.
damy jeszcze na tureckich portfelach z końca XVII wieku .
41
Ciekawym przykładem haftu liturgicznego z lat 30. XX w. i rozległy obszar badań nad paramentyką XIX i 1. połowy
jest dekoracja kapy ofiarowanej przez Franciszkę Krajewską XX w. wpisują się przechowywane w łomżyńskim muzeum
do kościoła parafialnego w Kuleszach Kościelnych. Nie- haftowane szaty liturgiczne i umbraculum. Bardzo istotne
stety nie mamy bliższych informacji dotyczących miejsca w opracowaniu całości zbioru byłoby podjęcie badań ar-
powstania kapy, jednak wysoka jakość materiałów uży- chiwalnych, które mogłyby przynieść informacje dotyczące
tych w hafcie, biegłość i precyzja jego wykonania wskazują ewentualnych fundacji i funkcjonowania paramentów.
na najpewniej profesjonalną pracownię specjalizującą się
w sporządzaniu paramentów liturgicznych.
Monika Janisz
Tekstylia eksponowane w Muzeum Diecezjalnym w Łom- Historyk sztuki, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego.
ży tworzą interesującą i reprezentatywną dla tego rodzaju Od 2002 r. pracuje w Muzeum Narodowym w Warszawie, od
zbiorów grupę. Do najcenniejszych obiektów należą z pew- 2006 r. jako adiunkt w Zbiorach Sztuki Zdobniczej w Kolek-
cji Tkanin. Zajmuje się tkaninami europejskimi, ze szczegól-
nością szaty liturgiczne uszyte z pasów kontuszowych, nym uwzględnieniem tapiserii, haftów XVI–XVIII w. oraz
a także XVIII-wieczna bursa wykonana z dwóch haftowa- tkanin XVII-wiecznych. Współpracuje z Akademią Sztuk
nych w Stambule portfeli na listy. W niezwykle ciekawy Pięknych w Warszawie: z Wydziałem Konserwacji i Restau-
racji Tkanin Zabytkowych, gdzie prowadzi wykłady z zakre-
su historii haftów i tkanin, oraz z Katedrą Mody na Wydziale
36. Bursy służące do przenoszenia wiatyku do chorych były zamy- Wzornictwa.
kane i zwykle powinny były być uszyte z białej tkaniny jedwabnej.
Zob. A. J. Nowowiejski, Wykład liturgii Kościoła katolickiego. O środ-
kach rozwinięcia kultu, t. 2, cz. 1, Warszawa 1902, s. 291.
37. Zob. J. Teske, Embroidery for Ambasadors, „The Rijksmuseum
Bulletin” 2011, nr 1, s. 58–73, <http://www.jstor.org/stable/23074622>
(13.06.2017).
38. Ibidem, s. 61–63.
39. Nr inw. NG-2011-25, zob. https://www.rijksmuseum.nl/nl/collec-
tie/NG-2011-25 (13.06.2017).
40. Nr inw. 43.1118, zob. http://www.mfa.org/collections/object/po-
cketbook-118943 > (dostęp: 13.06.2017). 267
41. J. Teske, op. cit., s. 64. TeksTylia