Page 150 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

z pocz. XVIII w. w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia
NMP w Śniadowie (woj. podlaskie, pow. łomżyński) [KZSP,
1982, il. 156-157]; powstałe w 1753 r. figury w ołtarzu głównym
kościoła parafialnego pw. św. Wojciecha w Szczepankowie (woj.
podlaskie, pow. łomżyński) [ibidem, il. 164-167] czy figury
z drugiej i trzeciej ćwieci XVIII w., zachowane w łomżyńskich
kościołach benedyktynek i kapucynów [ibidem, il. 168-171]. Obie
rzeźby z Białaszewa powstały może w związku z wyposażaniem
nowej drewnianej świątyni w tej miejscowości na początku XVIII
stulecia (zob. MD/RZ/12) i stanowiły wystrój dużej nastawy. Jeśli
był to ołtarz główny, to zapewne w partii centralnej znajdowało
się wyobrażenie (malowane?) św. Stanisława, a dwie zachowane
figury uzupełniały program treściowy o kolejnych świętych
patronów Królestwa Polskiego.
literatura: KZSP, 1988, s. 2, il. 79.

Św. biskup (Wojciech?)

nr inwentarzowy: MD/RZ/43
autor /warsztat: nieokreślony (Polska, Mazowsze?)
datowanie: XVIII w.
pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Stanisława biskupa
w Białaszewie (daw. woj. łomżyńskie;
woj. podlaskie, pow. grajewski)
wymiary: wys. 155 cm
technika wykonania: drewno rzeźbione z reliktami polichromii i złoceń
opis: Wysmukła postać ujęta jest niemal frontalnie, stoi
na niskim cokole, wysuwając lewą nogę ku przodowi. Oba
ramiona (brak od łokci) wysuwa przed siebie, prawe unosi wyżej.
Święty odziany jest w drobno plisowaną albę, sięgającą cokołu
i odsłaniającą lewy but, oraz narzuconą na ramiona, spiętą
pod szyją, z przodu otwartą kapę, sięgającą niemal cokołu. Jej
lewa poła dynamicznym rzutem zakryła lewe kolano hierarchy.
Na głowie święty dźwiga wysmukłą mitrę biskupią. Jego pociągła
twarz, okolona długimi włosami oraz długą, zmierzwioną brodą,
cechują duże oczy i duży, prosty nos. Na kapie i mitrze zachowały
się ślady złoceń, na mitrze – także błękitu i czerwieni (bolusa?).
Postać wyobrażała jednego ze świętych biskupów, najpewniej
jednego z dwóch świętych hierarchów – patronów Królestwa
Polskiego. Broda wskazuje na św. Wojciecha. W ramionach mógł
on trzymać swoje atrybuty: krzyż patriarchalny oraz narzędzia
męczeństwa – wiosło i włócznię (zob. MD/RZ/25 i 28). Smukłe
proporcje figury, dynamiczny modelunek fałdów szat, włosów
a zwłaszcza brody, wskazują na wiek XVIII jako na czas powstania.
Jej styl jest analogiczny do rzeźby św. Kazimierza (zob. MD/
RZ/42), pochodzącego z Białaszewa, a znajdującego się również
w łomżyńskim Muzeum Diecezjalnym. Trudno wskazać miejsce
ich wykonania, ale pewnie ich twórcą był warsztat lokalny,
mazowiecki. Podobnie wysmukłe proporcje mają np.: figury
św. Mikołaja i św. Jana Chrzciciela z pocz. XVIII w. w kościele
parafialnym w Śniadowie [KZSP, 1982, il. 156-157], powstałe
w 1753 r. figury w ołtarzu głównym kościoła parafialnego
w Szczepankowie [ibidem, il. 164-167] czy figury z drugiej
i trzeciej ćwierci XVIII w. zachowane w łomżyńskich kościołach
benedyktynek i kapucynów [ibidem, il. 168-171]. Podobnie
skomponowana (rzut poły kapy na lewe kolano) jest rzeźba
wyobrażająca św. biskupa (Wojciecha?) z ok. 1700 r. w ołtarzu
głównym kościoła parafialnego pw. św. Kazimierza w Nowych
Piekutach (woj. podlaskie, pow. wysokomazowiecki) [KZSP, 1986,
il. 216], a pochodzący z kościoła parafialnego pw. św. Michała
Archanioła w Płonce Kościelnej (woj. podlaskie, pow. białostocki).
Podobieństwo to może sugerować wykorzystanie przez ich
twórców wspólnego wzoru, np. graficznego. Obie figury
z Białaszewa powstały może w związku z wyposażaniem nowej
drewnianej świątyni w tej miejscowości na początku XVIII
stulecia (zob. MD/RZ/12) i stanowiły wystrój dużej nastawy. Jeśli
był to ołtarz główny, to zapewne w partii centralnej znajdowało
się wyobrażenie (malowane?) św. Stanisława, a dwie zachowane
figury uzupełniały program treściowy o kolejnych świętych
patronów Królestwa Polskiego.
literatura: KZSP, 1988, s. 2, il. 78.
149
RZEŹBA