Page 167 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Od lat 60. XIX w. występowała pod szyldem J. Henneberg w Moskwie swój warsztat, który od 1853 r. rozbudowywał
i M. Czajkowski. Specjalizowała się głównie w wyrobie pla- w dużą wytwórnię. Firma zrobiła w następnych dekadach
terowanych złotem i srebrem sztućców, ale też innych wy- oszałamiającą karierę, np. w 1865 r. Owczinnikow został
robów. W 1878 r. jako pierwsza w kraju wprowadziła do oficjalnym liferantem cara Aleksandra III. Po śmierci Pawła
produkcji biały metal. W 1888 r. Czajkowski opuścił spół- firmę przejęli synowie: Michał, Aleksander, Paweł i Miko-
kę, a jego miejsce zajęli w niej bracia Juliusza – Wilhelm łaj, prowadząc ją do zamknięcia w 1917 r. Obie łomżyńskie
Edward i Stanisław Hennebergowie. W 1894 r. przekształci- krzywaśnie pochodzą niewątpliwie z dawnej cerkwi prawo-
li oni firmę w spółkę Bracia Henneberg. sławnej (obecnie kościół filialny pw. Wniebowzięcia NMP)
w Łomży, wzniesionej w 1877 r. Z kolei aż zza Oceanu
Na osobną uwagę zasługują w łomżyńskim zbiorze złotnic- Atlantyckiego przybył kielich z daru biskupa Samsela (MD/
twa doby historyzmu dzieła importowane. Głowice (krzy- ZL/K/20). Jak wskazują punce, powstał on w firmie W.J. Fe-
waśnie lub pióra) dwóch pastorałów z Łomży (MD/ZL/P/23 eley & Co., działającej w okresie od 1870 do ok. 1920 r. (lub
i 23A) powstały w znanej rosyjskiej wytwórni złotniczej nawet do 1937 r.) w Providence na Rhode Island (USA).
Pawła Owczinnkowa. Owczinnikow otworzył w 1851 r.
Niniejsze rozpoznanie badawcze zbioru sprzętów kościel-
nych łomżyńskiego muzeum ma charakter wstępny. Wiele
dzieł wymaga dalszych pogłębionych badań, zarówno bi-
bliograficzno-archiwalnych, jak i historyczno-artystycznych
– porównawczych z wciąż nie w pełni ujawnionym i roz-
poznanym zasobem skarbców polskich kościołów i muze-
ów kościelnych. Najpewniej niejedno zaproponowane tu
ustalenie zostanie poddane rewizji. Już teraz jednak moż-
na podkreślić wartość późnogotyckich wyrobów, piękno
i typowość rozwiązań dzieł różnych faz sztuki nowożytnej,
wreszcie efektowność dotychczas niemal niezauważanych
i niedocenianych wyrobów sztuki doby historyzmu. Niektó-
re dzieła mają wręcz charakter unikatowy, jak przerobiona
z importowanego świeckiego późnorenesansowego pucharu
puszka z katedry w Łomży (MD/ZL/PSZ/14) czy dekoro-
wana oryginalnym programem emblematycznym, bez dają-
cych się przywołać analogii, monstrancja ze Stawisk (MD/
ZL/M/103). Te wspaniałe dzieła są prawdziwym klejnotem
Muzeum Diecezjalnego w Łomży – Ornamenta Ecclesiae
Lomnensis.

dr Paweł Freus
Historyk sztuki, specjalizujący się w sztuce średniowiecznej,
zwłaszcza jej treści, a także w ikonografii nowożytnej. Wie-
loletni wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwer-
sytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz
Collegium Civitas w Warszawie. Edukator związany z Mu-
zeum Narodowym w Warszawie, Narodową Galerią Sztu-
ki Zachęta w Warszawie oraz Muzeum Pałac króla Jana III
w Wilanowie. Popularyzator wiedzy o sztukach wizualnych.

Przykłady monet wmontowanych w czaszę,
nodus i podstawę kielicha mszalnego,
MD/ZL/K/37, Warszawa, Antoni Riedel,
166 1884–1885, z kościoła pw. św. Bartłomieja
ZŁOTNICTWO w Kuleszach Kościelnych.