Page 171 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Kielich mszalny przykładem skromnego naczynia wczesnego baroku. Autorzy
Kielich o oszczędnej dekoracji, bez koszyczka, jest dobrym
Katalogu zabytków sztuki w Polsce uznają, że jest dziełem
nr inwentarzowy: MD/ZL/K/05 niejednorodnym: nodus jest „późnorenesansowy” – z pierwszej
autor/ warsztat: złotnik o inicjałach CHS, Polska (Mazowsze?) ćwierci XVII w., natomiast reszta „barokowa” – w domyśle
datowanie: 1. poł. XVII w. (1. ćw. XVII w.?) z kolejnych dekad tego stulecia. Kielich wydaje się jednak dziełem
styl: wczesnobarokowy jednorodnym, powstałym w pierwszej połowie XVII w., jak
pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Anny w Nowym Lubielu wskazują dzieła o podobnie dekorowanym nodusie i ukształtowanej
wymiary: wys. 25 cm; śr. stopy 13,5 cm stopie: z 1618 r. w kościele parafialnym w Bieżuniu [KZSP, 1975,
s. 4, il. 48], z 1628 r. w kościele parafialnym w Proboszczewicach
[KZSP, 1992, s. 73, il. 236], z pierwszej tercji XVII w. (tu kielich
opis: Stopa okrągła, profilowana, spłaszczona, na dole ozdobiona także bez koszyczka) w kościele parafialnym w Żmijewie [KZSP,
plastycznymi uskrzydlonymi główkami anielskimi między 1985, s. 40, il. 113], z drugiej ćwierci XVII w. w kolegiacie
repusowanym ornamentem małżowinowo-chrząstkowym (?); w Pułtusku [KZSP, 1999, s. 54, il. 376], z pierwszej połowy XVII w.
trzon okrągły, pierścień dolny – talerzykowaty, górny – bulwiasty w kościele parafialnym w Promnej [KZSP, 1967, s. 53, il. 225],
z rytymi liśćmi akantu; nodus owoidalny, zdobiony plastycznymi z pierwszej połowy XVII w. w kościele parafialnym w Gradzanowie
uskrzydlonymi główkami anielskimi z podwieszonymi chustami, [KZSP, t. X, z. 23, s. 6, il. 91] czy z połowy XVII w. w kościele
między ornamentem roślinnym; czara gładka, wysmukła, bez parafialnym w Zakroczymiu [KZSP, 1987, s. 70, il. 178]. Aczkolwiek
koszyczka. Na cokoliku zewnętrznej strony stopy punca: CHS trzeba podkreślić, że rzeczywiście ornament roślinny na nodusie
w owalu. przypomina renesansowy motyw kandelabrowy, zaś na cokoliku
stopy między anielskimi główkami dostrzec można ornament
małżowinowo-chrząstkowy charakterystyczny dla dojrzałego
baroku.
Parafia pw. św. Anny została erygowana w (Nowej) Lubieli
w 1547 r. przez biskupa płockiego Andrzeja Noskowskiego
staraniem właścicielki wsi Lubiel – Anny Nowodworskiej.
Zapewne pierwszy i kolejne kościoły były drewniane, m.in. nowy,
wzniesiony po pożarze w 1775 r., kosztem podstolego różańskiego
Adama Nowodworskiego. Obecny, również drewniany,
wzniesiono w 1890 r. [KZSP, 1974(2), s. 8]. Wobec tych skąpych
informacji trudno powiązać fundację naszego kielicha z jakimś
ważniejszym wydarzeniem nowolubielskiej parafii. Trudno także
określić miejsce powstania dzieła: brak puncy miejskiej poważnie
utrudnia odczytanie znaku imiennego złotnika, aczkolwiek
przyjąć można, że czynny był w Polsce (na Mazowszu?).
literatura: KZSP, 1974(2), s. 9.

Kielich mszalny

nr inwentarzowy: MD/ZL/K/06
autor/ warsztat: Warszawa, firma (August Teodor) Werner i s-ka
datowanie: lata 1887–1890
styl: neogotyk
pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Trójcy w Czerwinie
wymiary: wys. 24 cm; śr. stopy 13,4 cm

opis: Stopa okrągła, u nasady trzonu ozdobiona plastycznym
maswerkiem – duże koła z wpisanymi czteroliśćmi, w których
emblemy (krzyż równoramienny, kotwica i korona cierniowa (?)),
oraz małe koła z czteroliśćmi, a w przestrzeniach między nimi
– liście; trzon okrągły z wirującym laskowaniem; nodus okrągły,
ozdobiony plastycznymi uskrzydlonymi główkami anielskimi
i liśćmi; koszyczek ażurowy, z medalionami, w których plastyczne
popiersia – Chrystusa oraz św. Piotra, Pawła i Jana Ewangelisty,
między nimi medaliony z czteroliśćmi oraz stylizowane liście.
Na gładkim otoku stopy ryta inskrypcja kapitalikami: Z TWOICH
DARÓW TOBIE BOŻE. Na cokoliku stopy ryta inskrypcja
fundacyjna kursywą: Dar Józefa Boguckiego 1890; oraz punce,
częściowo zatarte: warsztatowa WERNERiSA, kotwica w owalu,
i probiercza: O.C./ 1887 84. Na czarze i koszyczku punce: orzeł
w okręgu.
Kielich jest ładnym przykładem historyzmu wieku XIX
w vasa sacra. Swą sylwetą i ornamentalną dekoracją (motyw liści
i czterolistnych maswerków) nawiązuje do wczesnego gotyku.
Powstał w jednej z najważniejszych firm platerowych w Warszawie:
spółce Augusta Teodora Wernera i Norblina, jak wskazują punce
w 1887 r., by trzy lata później zostać ofiarowanym kościołowi
w Czerwinie (o historii parafii i kościoła zob. MD/ZL/K/75).
Warto podkreślić obecność dekoracji figuralnej, ukazującej
Zbawiciela, którego mękę (motyw korony cierniowej) powtarza
ofiara eucharystyczna, w otoczeniu dwóch Książąt Apostołów –
170 świętych Piotra i Pawła,oraz ulubionego ucznia Jezusa – św. Jana
Ewangelisty.
ZŁOTNICTWO literatura: dzieło niepublikowane