Page 61 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Wniebowzięcie
Najświętszej Marii Panny

nr inwentarzowy: MD/M/02
autor/warsztat: J.S.
datowanie: 1812
pochodzenie: nieznane
inskrypcje: Dnia 30. Mca/ Julij 1812. Ru/ J.S.
wymiary: 217 x 126,5 cm
technika wykonania: olej, płótno
opis: Obraz ma formę pionowego prostokąta. W dolnej
części kompozycji znajduje się otwarty sarkofag z wyłożonym
na zewnątrz białym całunem. Po lewej stronie w głębi widoczni
są trzej apostołowie. Po prawej stronie grobowca dwaj aniołowie
podtrzymują ukośnie ustawione wieko. W centrum kompozycji
unosi się na obłokach Matka Boska. Ubrana jest w różową suknię
spiętą pod biustem dekoracyjną klamrą, błękitny płaszcz, sandały
i bladoróżową chustę okrywającą jasne włosy. Uniesioną głowę
otacza promienisty nimb z jedenastoma gwiazdami. Po prawej
stronie Marii stoi anioł o młodzieńczych rysach twarzy. Jego
ciało osłania drapowany płaszcz spływający z lewego ramienia
i owinięty wokół bioder. Nagi tors zdobią ukośnie ułożona
taśma z klejnotem i szeroki pas z ozdobną klamrą. Stopy obute
są w sandały. Ponad ramionami rozłożone są szerokie skrzydła.
Głowa otoczona puklami długich, jasnych włosów skierowana jest
w stronę Marii. Niebiański wysłannik prawą dłonią podtrzymuje
rękę Madonny, lewą wskazuje jej miejsce w brązowym rydwanie.
Siedzisko pojazdu obite jest czerwoną tkaniną i zwieńczone
muszlą. Za prawym ramieniem Marii wznosi się aniołek
trzymający lilię. W górnej części kompozycji unosi się para nagich
putt z różanymi girlandami w dłoniach.
Zgodnie z inskrypcją w prawym dolnym rogu płótna obraz
powstał w 1812 r., a jego autorem jest nieznany obecnie z imienia
i nazwiska malarz posługujący się sygnaturą J.S. Kompozycja
dzieła oparta została na rycinie Josefa Antona Zimmermanna
z Missale Romanum opublikowanego w Augsburgu w 1751 r.
(niekompletny egzemplarz tego mszału zachował się m.in.
w Werejkach na Grodzieńszczyźnie) [Michalczyk, 2016, s. 153].
Rycina Zimmermanna stanowi lustrzane odbicie w stosunku do
graficznego pierwowzoru Gottfrieda Bernharda Göza i Johanna
Davida Curigera, powstałego przed 1737, pomija także pewne
jego fragmenty, jak grupa aniołów podtrzymująca Marię na
wysokości jej nóg [Michalczyk, 2016, s. 213]. Na Podlasiu
znane musiały być obie wersje graficzne, czego dowodem jest
Wniebowzięcie z cerkwi parafialnej w Rybołach, datowane na
koniec XVIII w., a pochodzące być może z cerkwi w Kożanach
lub starszej, nieistniejącej obecnie cerkwi w Rybołach. Obraz ten
powtarza układ stron z ryciny Göza i Curigera, pomija jednak
dolną część kompozycji z przedstawieniem otwartego sarkofagu
i skupionych przy nim apostołów i aniołów.
Obrazy Wniebowzięcia z Ryboł i Łomży łączy nieporadność
anatomiczna i problemy z modelunkiem światłocieniowym.
W obecnym stanie zachowania trudno je jednak uznać za dzieła
tego samego artysty. Widoczne są znaczne różnice w opracowaniu
twarzy i detali, chociażby różanej girlandy w górnej części
kompozycji. Odmienna jest także kolorystyka obu płócien:
intensywna w przypadku obrazu z Ryboł, mocno rozbielona
w wersji łomżyńskiej.
literatura: dzieło niepublikowane

60
MALARSTWO