Page 114 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY
P. 114
Matka Boska z Dzieciątkiem
nr inwentarzowy: MD/RZ/01
autor /warsztat: nieokreślony (Polska: Małopolska lub Pomorze?)
datowanie: pierwsza ćwierć XVI w.
pochodzenie: kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP
w Romanach (daw. woj. łomżyńskie;
woj. podlaskie, pow. kolneński).
Rzeźbę eksponowano w 1991 r. na wystawie
sztuki sakralnej w Muzeum Okręgowym Łomży,
po której zakończeniu przeniesiono ją
do tamtejszego Muzeum Diecezjalnego
wymiary: wys. 113 cm
technika wykonania: drewno rzeźbione, polichromowane
opis: Maria, ujęta ściśle frontalnie, stoi na sierpie księżyca
koloru ugru i podtrzymuje oburącz siedzące nagie Dzieciątko.
Chrystus, ukazany z prawej strony sylwetki Matki i ujęty niemal
w profi lu, unosi prawą rękę, lewą trzyma poziomo, wnętrzem
dłoni skierowanym ku górze. Jego pulchne ciałko cechuje wypukły
brzuch, ma szeroką twarz, okoloną kędzierzawymi włosami koloru
ciemnobrązowego, wysoko wysklepione łuki brwi (jasnobrązowe),
nieduże oczy o brązowych tęczówkach, mały nos i drobne,
karminowe usta. Maria ubrana jest w złotą/jasnobrązową suknię
spodnią, wysoko przepasaną wąskim czerwonym paskiem,
o długich rękawach i dekolcie, zza którego widoczny jest
szeroki rąbek bieliźnianej, marszczonej koszuli w kolorze beżu,
odsłaniającej część długiej szyi; rękawy i dekolt sukni obramione
są szeroką listwą koloru czerwonego. Na suknię Matka Boża ma
narzucony płaszcz żółtawego koloru, którego poły zebrane zostały
z przodu, pod jej lewą dłonią i nóżkami Dzieciątka. Odsłania on
ramiona Marii i opada nieregularnymi, dynamicznymi fałdami
o licznych zagnieceniach, zakrywającymi dołem jej stopy oraz
środkową część księżyca. Brązowe włosy Matki Bożej, ujęte nad
czołem szeroką taśmą koloru karminowego, opadają długimi
i cienkimi, skręconymi kosmykami aż do wysokości talii i łokci.
Twarz Madonny o kształcie wydłużonego owalu cechuje się
wysklepionym, acz niewysokim czołem, wysoko wysklepionymi,
łukowatymi brwiami koloru brązowego, migdałowego kształtu
dużymi oczyma o brązowych tęczówkach, długim, prostym
nosem, wąskimi karminowymi ustami, drobnym, acz wydatnym
podbródkiem, podkreślonym fałdką na szyi. Karnacje obu postaci
są różowo-cieliste. Na odwrociu rzeźby, wzdłuż jej osi znajduje
się inskrypcja, pisana niewprawną ręką, czarną farbą: Władisław
Kleckomski 1924 r. Na krawędziach liczne wręby (z prawej strony – 16,
z lewej – 17).
Temat Marii Apokaliptycznej (Assunty) wiąże się
z mariologiczną interpretacją pierwszego wersu 12. rozdziału
Apokalipsy św. Jana: Potem wielki znak ukazał się na niebie:
Niewiasta obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej
głowie wieniec z gwiazd dwunastu. Od XII w. upowszechniała
się identyfi kacja owej Mulier amicta sole z Matką Boską. Tak
utożsamiona, wyobrażana była już po 1200 r. w cyklach ilustrujących
Objawienie Jana. Najpóźniej w trzeciej ćwierci XIV w. wyodrębniło
się z nich samodzielne przedstawienie Marii z Dzieciątkiem,
otoczonej glorią promieni (i niekiedy także gwiazd), mającej
u stóp sierp księżyca. Najbardziej upowszechnione znaczenie
tego ostatniego motywu rozpropagowały ilustrowane wydania
(najpierw rękopiśmienne, a do 1476 r. także drukowane) traktatu
kaznodziejskiego o typologicznym charakterze – Speculum
Humanae Salvationis, napisanego w 1324 r. przez Ludolfa
z Saksonii. Księżyc stał się tutaj symbolem zmienności wszystkiego
co ziemskie, od czego Maria została uwolniona. Szczególna
popularność Marii Apokaliptycznej od końca XV w. może wiązać
Paweł Freus się z niesionymi przez ten temat treściami immakulistycznymi:
w 1439 r. sobór w Bazylei, później uznany jednak za schizmatycki,
przyjął dogmat o Niepokalanym Poczęciu (ostatecznie ogłoszony
RZEŹBA dopiero w Kościele rzymskokatolickim 8 grudnia 1854 r. przez
papieża Piusa IX), który silnie poparł swymi konstytucjami z lat
1476–1483 papież Sykstus IV [Fonrobert, 1968; Gadomski, 1988,
s. 51-53; Grzybkowski, 1997, s. 246-248].
katalog 113
RZEŹBA