Page 114 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY
P. 114

Matka Boska z Dzieciątkiem


                                                                    nr inwentarzowy:  MD/RZ/01
                                                                    autor /warsztat:    nieokreślony (Polska: Małopolska lub Pomorze?)
                                                                    datowanie:     pierwsza ćwierć XVI w.
                                                                    pochodzenie:    kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP
                                                                                   w Romanach (daw. woj. łomżyńskie;
                                                                                   woj. podlaskie, pow. kolneński).
                                                                                   Rzeźbę eksponowano w 1991 r. na wystawie
                                                                                   sztuki sakralnej w Muzeum Okręgowym Łomży,
                                                                                   po której zakończeniu przeniesiono ją
                                                                                   do tamtejszego Muzeum Diecezjalnego
                                                                    wymiary:       wys. 113 cm
                                                                    technika wykonania:  drewno rzeźbione, polichromowane
                                                                    opis:  Maria, ujęta ściśle frontalnie, stoi na sierpie księżyca
                                                                 koloru ugru i  podtrzymuje oburącz siedzące nagie Dzieciątko.
                                                                 Chrystus, ukazany z prawej strony sylwetki Matki i ujęty niemal
                                                                 w  profi lu, unosi prawą rękę, lewą trzyma poziomo, wnętrzem
                                                                 dłoni skierowanym ku górze. Jego pulchne ciałko cechuje wypukły
                                                                 brzuch, ma szeroką twarz, okoloną kędzierzawymi włosami koloru
                                                                 ciemnobrązowego, wysoko wysklepione łuki brwi (jasnobrązowe),
                                                                 nieduże oczy o  brązowych tęczówkach, mały nos i  drobne,
                                                                 karminowe usta. Maria ubrana jest w złotą/jasnobrązową suknię
                                                                 spodnią, wysoko przepasaną wąskim czerwonym paskiem,
                                                                 o  długich rękawach i  dekolcie, zza którego widoczny jest
                                                                 szeroki rąbek bieliźnianej, marszczonej koszuli w kolorze beżu,
                                                                 odsłaniającej część długiej szyi; rękawy i dekolt sukni obramione
                                                                 są szeroką listwą koloru czerwonego. Na suknię Matka Boża ma
                                                                 narzucony płaszcz żółtawego koloru, którego poły zebrane zostały
                                                                 z przodu, pod jej lewą dłonią i nóżkami Dzieciątka. Odsłania on
                                                                 ramiona Marii i opada nieregularnymi, dynamicznymi fałdami
                                                                 o  licznych zagnieceniach, zakrywającymi dołem jej stopy oraz
                                                                 środkową część księżyca. Brązowe włosy Matki Bożej, ujęte nad
                                                                 czołem  szeroką  taśmą koloru karminowego, opadają długimi
                                                                 i cienkimi, skręconymi kosmykami aż do wysokości talii i łokci.
                                                                 Twarz Madonny o  kształcie wydłużonego owalu cechuje się
                                                                 wysklepionym, acz niewysokim czołem, wysoko wysklepionymi,
                                                                 łukowatymi brwiami koloru brązowego, migdałowego kształtu
                                                                 dużymi oczyma o  brązowych tęczówkach, długim, prostym
                                                                 nosem, wąskimi karminowymi ustami, drobnym, acz wydatnym
                                                                 podbródkiem, podkreślonym fałdką na szyi. Karnacje obu postaci
                                                                 są różowo-cieliste. Na odwrociu rzeźby, wzdłuż jej osi znajduje
                                                                 się inskrypcja, pisana niewprawną ręką, czarną farbą: Władisław
                                                                 Kleckomski 1924 r. Na krawędziach liczne wręby (z prawej strony – 16,
                                                                  z lewej – 17).
                                                                    Temat Marii Apokaliptycznej (Assunty) wiąże się
                                                                 z  mariologiczną  interpretacją pierwszego wersu 12.  rozdziału
                                                                 Apokalipsy św. Jana:  Potem wielki znak ukazał się na niebie:
                                                                 Niewiasta obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej
                                                                 głowie wieniec z  gwiazd dwunastu. Od XII w. upowszechniała
                                                                 się identyfi kacja owej  Mulier amicta sole z  Matką Boską. Tak
                                                                 utożsamiona, wyobrażana była już po 1200 r. w cyklach ilustrujących
                                                                 Objawienie Jana. Najpóźniej w trzeciej ćwierci XIV w. wyodrębniło
                                                                 się z  nich samodzielne przedstawienie Marii z  Dzieciątkiem,
                                                                 otoczonej glorią promieni (i  niekiedy także gwiazd), mającej
                                                                 u  stóp sierp księżyca. Najbardziej  upowszechnione znaczenie
                                                                 tego  ostatniego  motywu  rozpropagowały  ilustrowane  wydania
                                                                 (najpierw rękopiśmienne, a do 1476 r. także drukowane) traktatu
                                                                 kaznodziejskiego o  typologicznym charakterze –  Speculum
                                                                 Humanae Salvationis,  napisanego  w  1324  r.  przez  Ludolfa
                                                                 z Saksonii. Księżyc stał się tutaj symbolem zmienności wszystkiego
                                                                 co ziemskie, od czego Maria została uwolniona.  Szczególna
                                                                 popularność Marii Apokaliptycznej od końca XV w. może wiązać
         Paweł Freus                                             się z niesionymi przez ten temat treściami immakulistycznymi:
                                                                 w 1439 r. sobór w Bazylei, później uznany jednak za schizmatycki,
                                                                 przyjął dogmat o Niepokalanym Poczęciu (ostatecznie ogłoszony
          RZEŹBA                                                 dopiero w Kościele rzymskokatolickim 8 grudnia 1854 r. przez
                                                                 papieża Piusa IX), który silnie poparł swymi konstytucjami z lat
                                                                 1476–1483 papież Sykstus IV [Fonrobert, 1968; Gadomski, 1988,
                                                                 s. 51-53; Grzybkowski, 1997, s. 246-248].
         katalog                                                                                                        113



                                                                                                                        RZEŹBA
   109   110   111   112   113   114   115   116   117   118   119