Page 222 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

zbioru znajdują się w zbiorze argenteriów łomżyńskiego Muzeum
Diecezjalnego. Są to kielichy z ok. 1500 r. z Łomży (MD/ZL/K/132),
z 1555 r. z Jasienicy (MD/ZL/K/74) i z 1582 r. z Czerwina (MD/
ZL/K/75). Ten ostatni łączy z omawianym tu dekoracja w formie
inskrypcji na pierścieniach i nodusie. Trudno jednak, jak
w przypadku kielichu z Czerwina, wyciągnąć jakieś wnioski co
do pochodzenia dzieła. Nie można wykluczyć możliwości, iż
dzieło powstało na Mazowszu (w Warszawie?). Kielich mógł być
przeznaczony dla Drozdowa.
Parafia pw. św. Jakuba Apostoła i Barbary erygowana została
tu w 1435 r. przez biskupa płockiego Stanisława Pawłowskiego
z fundacji Smisława z Zakliczewa, zapewne z drewnianym
kościołem. Po pożarze w 1737 r. kolejny drewniany kościół
ufundował w 1741 r. Tomasz Drozdowski, chorąży wiski.
Po zgorzeniu tej świątyni w 1818 r. zastąpiła ją kolejna,
prowizoryczna, spalona w 1868 r. Obecny murowany kościół
wznoszono od 1869 r., a konsekrowano w 1878 r. [KZSP, 1982(2),
s. 6]. Fundatorów można szukać wśród właścicieli Drozdowa.
Od co najmniej 1417 r. (pierwsza wzmianka o wsi z 1404 r.), od
czasów Smisława z Zakliczewa herbu Modzele, wieś ta należała
do Drozdowskich aż do śmierci chorążego wiskiego Tomasza
Drozdowskiego w latach ok. 1741–1742 r. [KZSP, 1982(2), s. 5].
Ich herb – Modzele, zwany też Bojcza, mylony z Pilawą – zdaje
się widnieć na jednym z kartuszy, choć nieco różni się od tego,
który pokazują herbarze [Górzyński, Kochanowski, 1990, s. 40].
Drugi z herbów to Prus i [ibidem, s. 128–129]. Nie pasuje do
ich nazwiska nierozwiązany monogram AC przy kartuszach
herbowych, ale może jest on skrótem od piastowanej godności lub
urzędu. Autorzy Katalogu zabytków sztuki w Polsce uznali, chyba
słusznie, że ryta dekoracja stopy jest późniejsza, renesansowa
w charakterze i powstała w trzeciej ćwierci XVI w. Rzeczywiście,
motywy roślinne przywodzą na myśl symetryczny ornament
kandelabrowy epoki Odrodzenia. Temat arma christi wskazuje
na tożsamość historycznej ofiary Chrystusa i jej eucharystyczne
powtórzenie. Patena jest dziełem późniejszym, z drugiej połowy
XIX w., jak na to wskazuje cecha probierni warszawskiej
z inicjałami probierza OC, działającego w latach 1870–1896
[Gradowski, 2001, s. 75].
literatura: KZSP, 1982(2), s. 7, il. 214.

221
ZŁOTNICTWO