Page 223 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Kielich mszalny Wincenty Przerębski, erygował w Złotorii parafię przy kościele
pw. Wniebowzięcia NMP. W 1693 r. parafia znalazła się w obrębie
dekanatu andrzejewskiego. Kościół spłonął w 1716 r., ale został
nr inwentarzowy: MD/ZL/K/74 odbudowany. W drugiej połowie XVIII w. (w 1756, 1766 lub
autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska, Mazowsze – 1776 r.) kapituła płocka wzniosła w nieodległej Jasienicy kościół
Warszawa lub Płock?) św. Rocha (o historii parafii i kościoła zob. MD/RZ/40), który
datowanie: 1555 r. stał się filią parafii Złotorii. W 1804 r. kościół w Jasienicy stał
styl: późnogotycki się samodzielną parafią. W 1816 r. kościół w Złotorii spłonął.
pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Rocha w Jasienicy, Zdecydowano się go nie odbudowywać, a miejscowość włączono
do parafii jasienickiej. Zapewne wtedy też przeniesiono kielich.
wcześniej kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Kielich reprezentuje typ naczynia późnogotyckiego, którego
NMP w Złotorii szereg przykładów zachowało się na terenie Mazowsza, w tym trzy
wymiary: wys. 22,5 cm; śr. stopy 16,7 cm – oprócz omawianego – w zbiorach argenteriów łomżyńskiego
Muzeum Diecezjalnego (zob. MD/ZL/K/73). Z żadnym z nich
opis: Stopa sześciolistna, z szerokim kołnierzem i ażurowym kielich nie tworzy jednak grupy warsztatowej, choć bliski jest
cokolikiem, zdobiona rytowanymi przedstawieniami (Ecce w wielu elementach kielichowi z pierwszej ćwierci XVI w.
homo, św. Sebastian, św. Stanisław biskup, św. Jakub Starszy, w kościele parafialnym w Krzynowłodze Małej [KZSP, 1980,
św. Anna Samotrzeć oraz wizerunek fundatora); trzon graniasty, s. X, 15, il. 57]. Najpewniej powstał na Mazowszu (w Warszawie?
z ażurowymi kolumienkami, oddzielony od stopy wydatnym Płocku?). Kielich ma dobre proporcje, ładną sylwetę i precyzyjny
talerzykiem; nodus puszkowy, spłaszczony z rombowymi guzami detal, z którym kontrastuje niewysoki poziom artystyczny rytej
(zdobionymi niellem?); koszyczek pełny, zdobiony rytowanym dekoracji. Obecny w niej temat Ecce homo bezpośrednio wiąże się
motywem liści, z ażurową, plastyczną koronką z liści; czara gładka. z ofiarą eucharystyczną. Dobór świętych wyrytych na stopie może
Na wewnętrznej stronie stopy ryta majuskułowa inskrypcja: wskazywać na szczególną dla nich nabożność fundatora naczynia,
FABIANVUS DE CLEPARZ CANONICVS POLTOVIENSIS który – co nie częste – polecił upamiętnić także siebie. Choć
PLEBANVS SLOTORIENSIS ECCLESIE SLOTORENSIS niewątpliwie nie może być tu mowy o rzeczywistym portrecie,
DONAVIT ANNO D 1555 FAR (lub FAB) oraz wklejony to jednak wizerunek ten odzwierciedla nową, renesansową
karteluszek papieru z częściowo tylko czytelnym napisem już postawę, wyrażającą się w dbałości o upamiętnienie swojej
piórkiem: Konserwował T. (?) I. E. BI[…] GI[…] […]. osoby wśród kanoników płockich. Innym tego przejawem są
Jak świadczy inskrypcja, ten niepublikowany kielich został ich renesansowe nagrobki z czasu fundacji naszego kielicha,
ufundowany przez Fabiana z Kleparza, kanonika katedralnego zachowane w katedrze w Płocku.
płockiego, dla „ecclesiae slotoriensis” (?), w którym fundator literatura: dzieło niepublikowane
był plebanem. Zapewne chodzi tutaj o Złotorię, znaną jako
Stara Złotoria. Została ona lokowana w 1472 r. przez biskupa
płockiego Kazimierza na prawie niemieckim i stała się do
1798 r. własnością płockich biskupów, ośrodkiem administracji
klucza ich dóbr. W Starej Złotorii biskupi płoccy posiadali też
dwór myśliwski. W 1526 r., po inkorporacji Mazowsza, Złotoria
znalazła się w obrębie powiatu ostrowskiego ziemi nurskiej
w ramach województwa mazowieckiego. W 1502 r. jeden
z płockich biskupów, równocześnie podkanclerzy koronny,

222
ZŁOTNICTWO