Page 220 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Kielich mszalny Kielich mszalny

nr inwentarzowy: MD/ZL/K/70 nr inwentarzowy: MD/ZL/K/71
autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska, Mazowsze) autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska, Mazowsze)
datowanie: 1794 r. datowanie: XVIII w. (1754 r.?)
styl: klasycystyczny styl: barokowy
pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Trójcy w Czerwinie pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Bartłomieja
wymiary: wys. 21,8 cm; śr. stopy 11,6 cm w Kuleszach Kościelnych
wymiary: wys. 19 cm; śr. stopy 12 cm
opis: Gładki; stopa okrągła, profilowana, spłaszczona;
trzon okrągły; nodus wazonowy, wysmukły; czara wysmukła opis: Gładki; stopa okrągła, profilowana, na dole spłaszczona, na
bez koszyczka. Na cokoliku stopy wypunktowana inskrypcja górze wysmukła; trzon okrągły, o pierścieniach talerzykowatych;
fundacyjna, kursywą: Offiar (sic!) : Woyc (?) : y. Marianna : 1794. nodus gruszkowaty; czara wysmukła, bez koszyczka.
Ten niepublikowany kielich, jak wskazuje inskrypcja Na wewnętrznej stronie stopy ryta inskrypcja kapitalikami,
fundacyjna, powstał zapewne około roku 1794 w epoce kursywą: S . P P (?) . F F . AD . 1 . 7 . 5 (?) . 4 :.
klasycyzmu. Oprócz daty wskazuje na to także forma nodusu, Ten skromny i niedekorowany kielich należy do grupy naczyń
przyjmującego kształt wysmukłej wazy, inspirowanej modnym tego typu z drugiej połowy XVIII w. lub początku następnego,
antykiem. Taka forma nodusu utrzymywała się w złotnictwie stojących na pograniczu kończącego się baroku i zaczynającego
aż do drugiej ćwierci XIX w., jak przekonują o tym puszki klasycyzmu (zob. MD/ZL/K/65). Dzieło jest inskrypcją datowane
w kościele parafialnym w Radzanowie [KZSP, 1985, s. 19, na – zapewne – rok 1754. Kościół w Kuleszach Kościelnych
il. 119], w Nasielsku [KZSP, 1999, s. 18, il. 393] i w Winnicy był wzmiankowany w 1470 r. ale parafię pw. św. Bartłomieja
[ibidem, s. 119, il. 394]. W zbiorze argenteriów łomżyńskiego oraz świętych: Mikołaja, Doroty, Katarzyny, Pawła Apostoła,
muzeum najbliższy ukształtowaniem jest kielich z Nowogrodu, Wawrzyńca i Michała Archanioła, erygowano w 1493 r. Wizytacja
zapewne z końca XVIII w. (zob. MD/ZL/K/128). Kielich z 1670 r. wzmiankuje drewniany (zapewne kolejny) kościół
z Czerwina powstał zapewne na Mazowszu. Jego ofiarodawcami jako zrujnowany, niewątpliwie w czasie potopu szwedzkiego.
do czerwińskiej świątyni (o historii parafii i kościoła zob. MD/ W latach 1730–1733 wzniesiono w Kuleszach nową, również
ZL/K/75) byli zapewne Wojciech i Marianna. Ofiarodawczyni drewnianą świątynię staraniem ks. Wojciecha Wnorowskiego,
może być identyczna z Marianną z Ostrowskich, prawdopodobnie konsekrowaną w 1737 r. Kolejny kościół, również drewniany,
trzecią żoną Józefa Celińskiego, podczaszego czernichowskiego, ufundował w 1798 r. ks. Marcin Wnorowski. Remontowany
ministra króla Stanisława Leszczyńskiego, właściciela Czerwina w 1837 r. i w latach 1868–1869 spłonął w 1908 r. W jego miejsce
od drugiej ćwierci XVIII stulecia (w początkach XIX w. wieś była wzniesiono obecny murowany w latach 1911–1915 i 1918–1926
już własnością Łubieńskich) [KZSP, 1983, s. 3]. [KZSP, 1986, s. 50–51]. Fundację kielicha można zatem powiązać
literatura: dzieło niepublikowane z wyposażaniem świątyni wystawionej w 1737 r. Zagadką
pozostaje tożsamość fundatora. Litery nie pasują do inicjałów
ówczesnego kuleskiego proboszcza Szymon Zaleskiego. Wobec
braku pewności co do odczytania trzeciej cyfry daty w inskrypcji
warto podać pełną listę proboszczów w Kuleszach w XVIII w. Byli
to: Szymon Wnorowski Pławacz – w latach 1671–1702, Jan Antoni
Żuflichowski – 1702–1704, Stanisław Kaczyński – 1704–1707,
Maciej Zaleski – 1707–1719, Mateusz St. Kamieński – 1719–1720,
Wojciech Wnorowski – 1720–1743, Szymon Zaleski – 1743–1764
i Karol Marcin Wnorowski – 1764–1808.
literatura: dzieło niepublikowane

219
ZŁOTNICTWO