Page 260 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Najbliższa naszej w tym względzie jest późnorenesansowa puszka
w pułtuskiej kolegiacie. Również i tematyka dekoracji naszego dzieła
wyróżnia je na tle innych puszek znanych z Mazowsza. Oprócz dość
typowego motywu aniołów (w całej postaci i w formie uskrzydlonych
główek), odnajdujemy tu monogram IHS, podkreślający związek
konsekrowanej hostii z Chrystusem. W puszkach, jeśli motyw ten
wystąpił, to zazwyczaj zdobi on pokrywę, jako jej zwieńczenie, i to
najczęściej ujęty glorią promienistą, np. puszki: z 1659 r., dzieło
złotnika Z. Lange, w kościele parafialnym w Drobinie [KZSP, 1992,
s. 28, il. 259], z trzeciej tercji XVII w., dzieło złotnika S. Petersena,
w kościele parafialnym w Staroźrebach [KZSP, 1992, s. 95, il. 258],
z 1683 r. w kościele parafialnym w Lewiczynie [KZSP, 1967, s. 34,
il. 237], z czwartej ćwierci XVII w. w kościele parafialnym w Zukowie
[KZSP, 1979, s. 74, il. 185] czy z XVII w. w kościele parafialnym
w Wyszkowie [KZSP, 1974(2), s. 19, il. 51]. Przedstawienie
Ecce homo w otoczeniu aniołów trzymających arma christi na
pokrywie naszej puszki ma oczywiście podkreślić ścisły związek
między historyczną ofiarą Chrystusa a ofiarą eucharystyczną
mszy. Wspaniałą puszkę z katedry w Łomży, tak wyjątkową pod
wieloma względami na tle innych naczyń tego typu zachowanych
na Mazowszu, należy datować na drugą ćwierć XVII w., zapewne
na lata ok. roku 1640, jak proponują autorzy Katalogu zabytków
sztuki w Polsce. Niestety jej fundacji nie można powiązać z żadnym
konkretnym wydarzeniem w dziejach dawnej łomżyńskiej fary
(o historii parafii i kościoła zob. MD/ZL/K/78). Warto podkreślić,
że jej fundacja nastąpiła w dekadzie następującej po ufundowaniu
nowego retabulum jej ołtarza głównego (zob. MD/RZ/23, 24
i 25). Dalszych badań porównawczych wymaga kwestia ustalenia
środowiska artystycznego, w którym naczynie powstało. Wydaje
się, że można wstępnie przyjąć, iż było to Mazowsze (Warszawa?).
literatura: KZSP, 1982(2), s. 27-28, il. 234-236; Jemielity, 1989,
s. 24, il. na s. 28.

259
ZŁOTNICTWO