Page 67 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Portret bp. Jana Klemensa
Gołaszewskiego

nr inwentarzowy: MD/M/07
autor/warsztat: nieznany
datowanie: po 1817–połowa XIX w.
pochodzenie: pałac biskupi w Łomży
wymiary: 70 x 55,5 cm
technika wykonania: olej, płótno

opis: Obraz ma formę pionowego prostokąta. Portret
przedstawia mężczyznę w średnim wieku, ujętego w półpostaci
i zwróconego ku lewej krawędzi kompozycji. Duchowny odziany
jest w białą, suto marszczoną na rękawach rokietę, ciemnoczerwony
mucet i piuskę w tym samym kolorze. Szyję obejmuje ciasno
biały wykładany kołnierzyk, pod który włożona jest czarna befka
z białym brzegiem. Pierś biskupa dekorują pektorał i wielka
wstęga z orderem św. Stanisława oraz gwiazda orderowa. Okrągła
twarz portretowanego charakteryzuje się głęboko osadzonymi
oczyma, prostym nosem i wąskimi wargami. Krótkie czarne
włosy, tworzące nad wysokim czołem głębokie zakola, zaczesane
są gładko do tyłu. Prawa, trzymająca pióro dłoń oparta jest na
niewielkim blacie, na którym spoczywa także niewielka książka
w brązowych okładkach. Na ciemnym, neutralnym tle, po prawej
stronie głowy portretowanego znajduje się inskrypcja.
Jan Klemens Gołaszewski urodził się 23 listopada 1748 r.
w Kowalewszczyźnie. Jako członek Zgromadzenia Księży
Misjonarzy przyjął w 1771 r. święcenia prezbiteratu. Dziesięć
lat później wystąpił z zakonu. Pełnił funkcję proboszcza
w Pawłowicach i Waniewie oraz dziekana w Bielsku Podlaskim. Po
ostatnim rozbiorze zarządzał fragmentem diecezji łuckiej leżącej
na terenie zaboru pruskiego. 5 marca 1809 został uroczyście
wyświęcony na drugiego biskupa wigierskiego, a po reorganizacji
struktur diecezjalnych w 1818 r. objął nowo utworzoną diecezję
sejneńską. Ze względu na swoje zaangażowanie polityczne stale
przebywał w Warszawie. W 1807 został mianowany senatorem
Księstwa Warszawskiego, a w 1812 został powołany do Rady
Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego. W okresie
Królestwa Polskiego Gołaszewski był członkiem Komisji Wydziału
Oświecenia i Spraw Wyznań Religijnych. Został odznaczony
Orderem św. Stanisława, z którym jest przedstawiony na
łomżyńskim portrecie. Zmarł 8 marca 1820 r. i został pochowany
w Warszawie, w archikatedrze św. Jana Chrzciciela.
Trudno jednoznacznie stwierdzić, na jakiej podstawie
malowany był portret ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego
w Łomży. Lokalny malarz mógł wzorować się na nieznanym
obecnie, wcześniejszym portrecie. Nie można także wykluczyć
malowania z natury. Niewątpliwie był to ten sam lokalny
twórca, który wykonał portret pierwszego biskupa wigierskiego
Michała Karpowicza. Oprócz kroju czcionek w inskrypcjach
na obu obrazach identyczne są ujęcie postaci i ubiór, łącznie
z charakterystycznym wywinięciem mucetu na lewym ramieniu.
Świadczy to niewątpliwie o ograniczonej inwencji malarza, który
nie dysponował także wysokimi umiejętnościami warsztatowymi.
literatura: KZSP, 1982, s. 30.

66
MALARSTWO