Page 70 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Portret bp. Pawła Straszyńskiego

nr inwentarzowy: MD/M/10
autor/warsztat: nieznany
datowanie: po 1836–druga ćwierć XIX w.?
pochodzenie: pałac biskupi w Łomży
inskrypcje: Paweł Straszyński/ V. Biskup Augustowski/Or. S:
Anny i S: Stanisława/ I Klasy Kawaler
wymiary: 65,5 x 54 cm
technika wykonania: olej, płótno
opis: Obraz ma formę pionowego prostokąta. Portret przed-
stawia mężczyznę w średnim wieku, ujętego w półpostaci i zwró-
conego ku lewej krawędzi kompozycji. Duchowny odziany jest
w białą rokietę i fioletowy mucet. Szyję portretowanego obejmuje
ciasno biały wąski kołnierzyk, pod który włożona jest befka z bia-
łym brzegiem. Pierś biskupa dekorują wielka wstęga z orderem
św. Stanisława (z dwugłowymi orłami), order św. Anny, pektorał
na grubym łańcuchu oraz gwiazda orderowa św. Stanisława. Po-
ciągła twarz biskupa charakteryzuje się wydatnymi kośćmi po-
liczkowymi, prostym nosem, wąskimi wargami i lekko ukośnymi
oczyma o widocznej asymetrii w osadzeniu źrenic i kształcie brwi.
Krótkie, czarne włosy, tworzące nad wysokim czołem głębokie za-
kola, zaczesane są gładko do tyłu. Na ciemnym, neutralnym tle,
w lewym górnym rogu kompozycji znajduje się inskrypcja.
Paweł Straszyński urodził się 26 stycznia 1784 r. w Krasnym-
stawie jako syn biednego szewca. Wcześnie osierocony, dorastał
w Kumowie, przy znajdującej się tam rezydencji biskupów lu-
belskich. Dzięki opiece bp. Wojciecha Skarszewskiego w 1805
Straszyński ukończył seminarium duchowne w Krasnymstawie,
a dwa lata później otrzymał święcenia kapłańskie. Jego kariera Nadal pozostawał oddany zaborcy, co przejawiało się w zakazie
duchowna rozwijała się stosunkowo szybko. W 1808 objął probo- głoszenia kazań politycznych, cenzurowaniu mów pogrzebowych
stwo w Trzeszczanach, w 1810 został honorowym kanonikiem ka- i skłanianiu wiernych do składania donosów na przeciwników
pituły lubelskiej, od 1820 piastował funkcję proboszcza w Kumo- władzy, ponieważ uważał, że wszelki bunt, wszelki na zniszczenie
wie, w 1822 otrzymał kanonię katedry lubelskiej. Wraz ze swym porządku i bezpieczeństwa publicznego zamach, jest prawem Boga
protektorem bp. Skarszewskim przeniósł się w 1824 do Warszawy. zakazany. Polacy darzyli Straszyńskiego co najmniej niechęcią.
W następnym roku objął probostwo w Grójcu. W 1825 r. otrzy- W czasie powstania listopadowego w związku z planowanym na
mał doktorat honorowy na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu niego zamachem musiał się ukrywać. Uważany był za człowieka
Jagiellońskiego. Jego pozycja w archidiecezji warszawskiej stale porywczego, surowego, wyniosłego, lubującego się w dostatku.
nabierała znaczenia. Zmarł 21.06.1847 r. w Sejnach, gdzie tydzień później odbyły się
Podobnie jak zmarły w 1827 r. prymas Skarszewski Straszyński skromne uroczystości pogrzebowe. Jego następcę na funkcję
krytycznie odnosił się do dążeń niepodległościowych, stając się biskupa diecezji sejneńskiej powołano dopiero w 1863 r.
przeciwnikiem insurekcji listopadowej. Lojalistyczna postawa wobec Trudno jednoznacznie stwierdzić, na jakiej podstawie
zaborcy uhonorowana została rosyjskimi orderami św. Stanisława malowany był portret ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego
i św. Anny I klasy. Wymieniany jako kandydat na arcybiskupstwo w Łomży. Lokalny malarz mógł wzorować się na nieznanym
warszawskie, musiał zadowolić się Straszyński jedynie diecezją obecnie, wcześniejszym portrecie. Nie można także wykluczyć
sejneńską (augustowską), którą objął w lutym 1837 r. malowania z natury, choć zastanowienie może budzić mała
Powierzoną sobie diecezją zarządzał sprawnie, wprowadzając dokładność w oddaniu detali orderów.
liczne reformy w organizacji życia duchowieństwa i parafii. literatura: literatura: KZSP, 1982, s. 30.

69
MALARSTWO