Page 9 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Historia zbiorów
Muzeum Diecezjalnego

w Łomży ks. Tomasz Grabowski
Sztuka jako wytwór człowieka to cenny element dopełnia-
jący teologię. Zadaniem sztuki sakralnej jest objaśnianie
prawd teologicznych, a także misja ewangelizacyjna, która
wiąże się z przeżyciami odbiorcy. Jeśli przyjmujemy, że sztu-
ka jest dopełnieniem prawd objawionych, to należy również
zaznaczyć, że to słowo objawione w Biblii dopełnia sztukę .
1
Kościół od dawna był jednym z głównych mecenasów sztu-
ki, stąd dziedzictwo sztuki wieków minionych jest w dużej
mierze związane z Kościołem. Na bazie reorganizowania
administracji kościelnej powstawały i powstają nowe diece-
zje. Biskupi diecezjalni, troszcząc się o dobro historyczne, na
przestrzeni lat powoływali muzea diecezjalne, których pod-
stawowym zadaniem była i jest ochrona cennych obiektów
sztuki, a także misja ewangelizacyjna. W ten nurt tworze- Ksiądz Tomasz Grabowski, dyrektor Muzeum Diecezjalnego
nia kościelnych placówek kulturalnych wpisało się muzeum w Łomży, na ekspozycji muzealnej.
powołane przez biskupa Stanisława Stefanka w Łomży.

Muzeum Diecezjalne w Łomży powstało 16 kwietnia 2012
roku – nowa placówka kulturalna uroczyście zainicjowa- Kolejna myśl o utworzeniu muzeum diecezjalnego zrodziła
ła swoją działalność w obecności nuncjusza apostolskiego się w latach osiemdziesiątych, kiedy biskupem łomżyńskim
w Polsce, abp Celestino Migliore . Dzień ten był zwieńcze- został mianowany Juliusz Paetz . Biskup miał marzenie, aby
2
3
niem marzeń wielu pokoleń kapłanów, którzy pragnęli, aby w jego diecezji znalazło się miejsce, gdzie człowiek będzie
diecezja posiadała własne muzeum ze zbiorami sztuki. miał możliwość zetknięcia się z kulturą i sztuką wieków mi-
nionych. Powstał wówczas rozległy projekt, który obejmo-
Muzeum jest przestrzenią, w której można doświadczyć wał między innymi: uporządkowanie terenu wokół katedry
atmosfery wieków minionych. Dzieje się to za sprawą eks- łomżyńskiej, rozbudowę gmachu Wyższego Seminarium
ponatów, które pozwalają obcować z historią. Dlatego stwo- Duchownego w Łomży, a także budowę Domu Wspólnoty
rzenie odpowiedniego miejsca było dla wielu osób sprawą Kapłańskiej, w którym mieli zamieszkać kapłani przecho-
nadrzędną. dzący na emeryturę. W ramach kompleksu budynków mia-
ło powstać muzeum diecezjalne, z pełnym zakresem pra-
Jak wynika z ustnych przekazach kapłanów diecezji łom- cowni konserwatorskich, a także sal wystawowych i galerii
żyńskiej, tuż po utworzeniu diecezji w 1925 roku powstała wystaw czasowych. Projekt budowy gmachu muzeum był
inicjatywa, aby takie muzeum stworzyć w ramach nowych włączony w kompleks Domu Wspólnoty Kapłańskiej i całej
struktur kościelnych. Należy zwrócić uwagę na to, że czas przestrzeni architektonicznej zaprojektowanej u zbiegu ulic:
powstania diecezji łomżyńskiej to dwudziestolecie między- Sadowej, Giełczyńskiej i Polowej. Według projektu i makie-
wojenne. Wydaje się z perspektywy historii, że dobrze się ty, która do dziś obrazuje rozmach owego przedsięwzięcia,
stało, iż wówczas nie doszło do powstania muzeum. Biorąc miał powstać duży kompleks architektoniczny z wewnętrz-
pod uwagę wydarzenia II wojny światowej, najprawdopo- nym dziedzińcem, do którego wejście zaplanowano jako
dobniej zostałoby ono wówczas złupione i zebrane obiekty wysoką, sklepioną arkadę. Dziedziniec miał mieć charakter
przeszłyby w obce ręce jak szereg zabudowań kościelnych ogólnodostępny. Skąd pomysł na tak rozległe założenie?
i samych kościołów, które uległy zniszczeniu lub zostały
przetrzebione z dzieł sztuki. Przykładem niepowetowanych Diecezja od strony administracyjnej powinna posiadać
strat może być chociażby opis inwentaryzacyjny wnętrza dobre zaplecze techniczne i gospodarcze, a także budynki
ówczesnego kościoła farnego, późniejszej katedry, z XIX usprawniające działalność Kościoła. Istniała potrzeba stwo-
wieku, dokonany przez Leona Rzeczniowskiego i porów- rzenia domu dla księży emerytów. Dawniej, gdy kapłani nie
nanie go ze spisem dzieł sztuki zredagowanym w latach przechodzili na emeryturę, taka konieczność nie istniała,
osiemdziesiątych XX wieku przez Alicję Kałamajską-Saeed. ponieważ dożywali oni swoich dni w miejscach posługi ka-
Doskonale widać, jak wiele obrazów i innych ruchomych płańskiej. Natomiast kiedy sformalizowano ten etap w pra-
dzieł sztuki zagrabiono bezpowrotnie. Po wojnie księża cy duszpasterskiej, nieodzownym elementem było stwo-
wraz z wiernymi zajęli się odbudową zrujnowanych świątyń rzenie odpowiedniego miejsca. Pomysł został rozszerzony
i przywracaniem im dawnej świetności, a także doposaża- o budynki służące wiernym, jak wspominane muzeum czy
niem w poszczególne paramenty liturgiczne. też sale konferencyjne, które również znalazły swoje miejsce
w projekcie. Prace projektowe zostały poniekąd wymuszo-
ne przez miejscowe władze, które w latach osiemdziesiątych
zażądały działki u zbiegu wyżej wspominanych ulic. Decy-
1. H. Nadrowski, Teologia, Biblia i liturgia jako źródła sztuki chrześci- zja motywowana była twierdzeniem, iż Kościół nie ma tu
jańskie w: Sacrum et decorum, red. G. Ryba, Rzeszów 2008.
2. Muzeum Diecezjalne i Centrum Kultury przy Szkołach Katolic-
8 kich na szlaku ścieżki edukacyjnej, 2012, http://www.lomza.pl/index. 3. T. Czyżewski, Budowla na wieki. Krótka historia długich dziejów
Kościoła w Łomży, Łomża 2003, s. 84.
php?wiad=1115 (12.06.2017).