Page 230 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Kielich mszalny mu w zbiorach łomżyńskiego Muzeum Diecezjalnego (zob.
Ten piękny barokowy kielich wyróżniają wśród podobnych
MD/ZL/M/05, 55, 56, 81 czy 82) dwa elementy, które wydatnie
nr inwentarzowy: MD/ZL/K/79 wzbogacają jego efekt plastyczny i treści ideowe. Jednym z nich
autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Korona Polska - Kraków jest nodus anielski, gdzie miast najbardziej typowego motywu
lub raczej Warszawa?) uskrzydlonych główek anielskich widnieją całopostaciowe
datowanie: 1641 r. przedstawienia aniołów. Nie jest to jednak rozwiązanie
styl: barokowy pozbawione analogii. Spośród kielichów zinwentaryzowanych
pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela na Mazowszu można wskazać, np.: z pierwszego dwudziestolecia
XVII w. dzieło złotnika Johanna II Rhode, w kościele parafialnym
w Wiźnie w Kampinosie [KZSP, t. X, z. 24, s. 15, il. 89], z 1624 r. w kościele
wymiary: wys. 25,5 cm; śr. stopy 14 cm parafialnym w Krajkowie [KZSP, t. X, z. 23, s. 9, il. 99], z 1629 r.
w kościele parafialnym w Rościszewie [ibidem, s. 17, il. 92],
opis: Stopa okrągła, falista, profilowana, na dole spłaszczona, na z 1644 r. w kościele parafialnym w Raciążu [ibidem, s. 15, il. 97],
górze wysmukła, z częściowo ażurowym cokolikiem, z dekoracją dwa z ok. 1640 r. (w tym jeden reperowany w 2. poł. XIX w.)
odlewaną i rytą: na cokoliku – uskrzydlone główki anielskie w kolegiacie w Pułtusku [KZSP, 1999, s. 54, il. 38, 381], z drugiej
naprzemiennie ze zwierzęcymi (?), powyżej – uskrzydlone główki ćwierci XVII w., dzieło złotnika o monogramie EB (lub FB),
anielskie (cherubiny lub serafiny) a nad nimi całopostaciowe w kościele parafialnym w Strzegocinie [ibidem, s. 110, il. 378];
przedstawienia aniołów, między nimi owalne plakiety z ok. połowy XVII w., dzieło złotnika Jakuba Sachsa, w kościele
z przedstawieniami figuralnymi (Matka Boska z Dzieciątkiem parafialnym w Gostyninie [KZSP, 1977, s. XIII, 5, il. 126], z ok.
nad Domkiem Loretańskim, z inskrypcją: LAURETA; św. Mikołaj; połowy XVII w. w kościele filialnym w Błędowie [KZSP, 1967,
św. Stanisław ze Szczepanowa i św. Kazimierz, z inskrypcjami: s. 5, il. 223], z ok. połowy XVII w. w kościele parafialnym
S. STANISLAVS S. CASIMIRVS; trzon okrągły, o pierścieniach w Czerwonce [KZSP, 1962, s. 1, il. 54], z 2. tercji XVII w.
talerzykowatych; nodus owoidalny, częściowo ażurowy, zdobiony w kościele Bernardynów w Skępem [Woźniak, 2012, s. 77, il. 91]
odlewanymi, półplastycznymi przedstawieniami aniołów w całej czy z drugiej połowy XVII w. w kościele parafialnym w Uniecku
postaci, naprzemiennie z kamieniami szlachetnymi (lub ich [KZSP, t. X, z. 23, s. 28, il. 95]. Spoza Mazowsza wskazać można
imitacjami?) w kaboszonowych oprawach; koszyczek ażurowy, np. wielkopolski (poznański?) kielich, dzieło monogramisty LW,
zdobiony uskrzydlonymi główkami anielskimi (cherubinów z 1633 r., ufundowany dla kościoła parafialnego w Owińskach
lub serafinów) oraz palmet; czara gładka, wysmukła. Na otoku (Kraków, Muzeum Historyczno-Misyjne Księży Misjonarzy
wewnętrznej strony stopy ryta inskrypcja fundacyjna, na Kleparzu) [Skarby krakowskich klasztorów, 2012, nr kat. 18,
majuskułowa: JACOBVS IANCZEWSKI VICARIVS ECCLESIAE s. 54–55] czy toruńskie – z 1636 r., dzieło złotnika Wilhelma
LVCEORIENTIS ECCLESIAE WIZNENSI ORETVR PRO de Lassensy, w kościele parafialnym w Rypinie [Chrzanowski,
EO ANNO D[OMI]NI 1641; nadto plakietki z inskrypcjami Kornecki, 1988, il. 69], z drugiej ćwierci XVII w., dzieło złotnika
dotyczącymi odnowienia kielicha: Rodziny/ Białczaków/ Zachariasza Langego, w kościele parafialnym w Starogrodzie
i Wileńskich/ fundatorzy renowacji/ luty 2001; AS (splecione)/ 09- [ibidem, il. 85], z 1644 r., dzieło złotnika Łukasza Oehma,
520 Koszelówka k/Płocka/ tel. (0 24) 277 13 22/ fax 277 54 94. w kościele parafialnym w Raciążu [ibidem, il. 99], z lat po poł.
XVII w., dzieło złotnika Jakuba Sachsa, w kościele parafialnym
w Poniatowie [ibidem, il. 102] czy w dziełach autorstwa Jana
Chrystiana Bröllmanna – z 1705 r. dawniej w kościele ew.
w Toruniu-Mokrem (zaginiony) i z pierwszej ćwierci XVIII w.
w kościele parafialnym w Sulerzyżu [ibidem, il. 206–207]. Układ
rąk aniołów przypomina ten na nodusie kielicha w Gostyninie,
Krajkowie, Skępem i Raciążu. Nodus w naszym kielichu wyróżnia
jednak częściowy ażur i zastosowanie kameryzacji. Taką formę
nodusu ma jedynie kielich w Skępem. Trudno powiedzieć, czy
nodusy z całopostaciowymi przedstawieniami aniołów mają
jakąś zasadniczo inną wymowę od tych bardziej typowych, gdzie
umieszczono wyobrażenia uskrzydlonych główek anielskich.
Wyróżnia nasze naczynie także bogate ukształtowanie stopy, nie
kolistej – jak w większości naczyń z XVII w. – lecz o falującym
narysie, bogato zdobionej ornamentem i przedstawieniami
figuralnymi. Wspomniane kielichy w Gostyninie, Raciążu,
a przede wszystkim w Skępem i Pułtusku, mają podobnie falujący
narys stopy. Do tych analogi doliczyć można kolejne w kielichach:
z ok. 1630 r. w kościele parafialnym w Sochaczewie [KZSP, t. X,
z. 24, s. 31, il. 88], z ok. 1640 r. w kościele parafialnym w Łętowie
[KZSP, 1992, s. 54, il. 239], z 1642 r. w kościele parafialnym
w Zrzeli [KZSP, 1974(1), s. 24, il. 73], z ok. połowy XVII w.
w kościele parafialnym w Mławie [KZSP, 1985, s. 14, il. 114], z ok.
połowy XVII w. w kościele parafialnym w Zakroczymiu [KZSP,
1987, s. 70, il. 178], z ok. połowy XVII w. w kościele parafialnym
w Kołbieli [KZSP, 1963, s. 6, il. 50], z ok. połowy XVII w.
w kościele parafialnym w Kamienicy [KZSP, 1979, s. 44, il. 177],
z ok. 1665 r., dzieło złotnika Pawła Detloffa, w kościele farnym
w Sierpcu [KZSP, t. X, z. 23, s. 21, il. 96; Chrzanowski, Kornecki,
1988, il. 149; Woźniak, 2012, s. 77, il. 90], z trzeciej ćwierci XVII w.
w kościele parafialnym w Gralewie [KZSP, 1979, s. XVII–XVIII,
38, il. 178], z końca XVII w. (uzupełniany w XIX w.) w kościele
parafialnym w Łomiankach [KZSP, 1987, s. 180, il. 32] czy z końca
XVII w., dzieło złotnika J. Habera (lub J. Hermanna), w kościele
parafialnym w Bielsku [KZSP, 1992, s. 6, il. 244]; choć większość
z nich, oprócz naczyń w Mławie, Kołbieli, Kamienicy, Zrzeli
i Sierpcu, ma narys stopy sześciolistny. W przypadku kielichów
w Skępem i Pułtusku można mówić o wspólnocie warsztatowej,
podobnie bowiem ukształtowane są nie tylko nodus i stopa, lecz
także dekoracja ażurowego koszyczka stopa. W dekoracji stóp obu
pułtuskich kielichów widnieją postacie stojących aniołów oraz 229
ZŁOTNICTWO