Page 231 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

plakiety: pierwszego – emaliowane z hierogramami IHS i MARIA Kielich mszalny z pateną
oraz z godłem cechu szewców i inicjałami Z (odwrócone) F, drugi
– z popiersiowymi (w profilu) wizerunkami Chrystusa i Marii oraz
hierogramem IHS, a między nimi całopostaciowe przedstawienia nr inwentarzowy: MD/ZL/K/80, MD/ZL/K/80A
aniołów. Do tej grupy warsztatowej, ze względu na ukształtowanie autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska)
stopy, ozdobionej analogicznie do kielichów – omawianego datowanie: ok. 1640 r. (i po poł. XVII w.?)
z Wizny i z Pułtuska (owalne medaliony z przedstawieniami styl: barokowy
figuralnymi oraz całopostaciowe wyobrażenia aniołów), można pochodzenie: kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
doliczyć wymieniony wyżej kielich w Sierpcu. Na jego stopie w Śniadowie, pierwotnie w nieokreślonej
widnieją plakiety z postaciami: św. Teresy, Chrystusa Salvatora
Mundi i hierogramem IHS. Ma on też punce – miejską Torunia, miejscowości Zabrzezie
i imienną – PD, pozwalającą określić jego autora. Był nim złotnik wymiary: wys. 24,7 cm; śr. stopy 12,3 cm;
Paweł Detloff (vel Dietloff). Uczeń Jakuba Sachsa, wyzwolony na patena śr. 15,4 cm
mistrza w 1661 r., czynny był w Toruniu do co najmniej 1691 r.
Lata aktywności Detlofa nie pasują zatem do daty widniejącej na opis: Kielich: stopa sześcioboczna, profilowana, z dekoracją
naszym kielichu. Dzieło z Sierpca jest zatem nawiązaniem, może trybowaną i puncowaną: na cokole – naprzemiennie uskrzydlone
na życzenie fundatora, do sposobu ukształtowania stopy czterech główki anielskie i pęki owoców, powyżej – duże palmety; trzon
kielichów: z Wizny, Pułtuska i Skępego. Ich autor w obecnym okrągły, o pierścieniach talerzykowatych; nodus owoidalny,
stanie badań musi pozostać nieznany. Michał Woźniak wskazuje, mocno wydłużony, ozdobiony plastycznymi liśćmi; koszyczek
że taki kształt stopy jest charakterystyczny dla ośrodków pełny, głęboki, złocony, ozdobiony uskrzydlonymi główkami
złotniczych Korony Polskiej i suponuje, że naczynie w Skępem anielskimi z podwieszonymi chustami, ukazanymi na tle
mogło powstać w Krakowie lub w Warszawie. Wobec faktu, iż symetrycznego ornamentu małżowinowo-chrząstkowego; czara
wyróżniona tutaj grupa kielichów zachowała się w kościołach gładka. Na otoku wewnętrznej strony stopy ryta inskrypcja
Mazowsza, można przyjąć, że powstały one w jakieś warszawskiej fundacyjna, majuskułowa, częściowo wytarta: [ADA]LBERTVS
pracowni złotniczej. IAKA[CKI] [PAR]OCH ZABREZINENS[IS]. Patena: gładka.
Jak dowiadujemy się z inskrypcji, naczynie jest fundacją Według autorów Katalogu zabytków sztuki w Polsce kielich
wikariusza katedry w Łucku, Jana Janczewskiego, dla kościoła jest wczesnobarokowym dziełem złotnictwa z ok. 1640 r. Wydaje
w Wiźnie. Dalszych badań wymaga ustalenie związku fundatora się jednak, że dekoracja stopy wskazuje cechy trzeciej ćwierci
z wiską parafią. Może był tamtejszym wikariuszem lub tego stulecia (pęki owoców, akantopodobne liście), może zatem
proboszczem. W latach 1657–1658 wzmiankowany jest proboszcz naczynie jest niejednorodne. Rzadki przykład wielobocznej stopy
Wojciech Kazimierz Szlegielski [KZSP, 1982(2), s. 73, 74]. Trudno ma na Mazowszu jedynie analogię w kielichu również znajdującym
fundację kielicha powiązać z jakimś istotnym momentem się w zbiorach łomżyńskiego Muzeum Diecezjalnego – z 1643 r.
w dziejach Wizny i jej kościoła (o historii parafii i kościoła zob. z Radziłowa (MD/ZL/K/54).
MD/RZ/36). Parafia pw. NMP i św. Jana Chrzciciela i Mikołaja w Śniadowie
literatura: KZSP, 1982(2), s. 75, il. 223. została erygowana przed 1396 r. przy kościele wzniesionym
po 1390 r. (wzmianka z 1405 r.). W 1699 r. spłonął istniejący
drewniany kościół. Wówczas wzniesiono nowy, również
drewniany, fundacji proboszcza Kazimierza Wądołowskiego,
konsekrowany w 1710 r. Został rozebrany w 1913 r. i ustąpił miejsca
obecnemu, murowanemu, wzniesionemu w latach 1906–1912
[KZSP, 1982(2), s. 66]. Jednak, jak wskazuje inskrypcja, kielich
ufundował pleban Zabrzezia – Wojciech Jakacki. Nie udało się
zidentyfikować miejscowości Zabrzezie z kościołem parafialnym.
Może zatem inaczej należy odczytać słowo zabrezinensis. Sprawa
wymaga dalszych badań.
literatura: KZSP, 1982(2), s. 67, il. 218.

230
ZŁOTNICTWO