Page 236 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

można datować renesansowy ornament na stopie oraz plakiety ujęta otokiem z trybowanych rozetek owiniętych taśmą;
z wizerunkami ewangelistów na rewersie krzyża. Niewykluczone, rewers: plastyczna figurka Ukrzyżowanego, pod nią czaszka na
iż wzorem dla ich kompozycji były przedstawienia graficzne. skrzyżowanych piszczelach, nad nią titulus z inskrypcją INRI. na
Jeśli dzieło to na pewno pochodzi z dawnego kościoła farnego wewnętrznej stronie stopy punce: imienna – A. Riedel i jego znak
Łomży, to istnieje możliwość, że powstało w okresie jego budowy warsztatowy w owalu oraz probiercza warszawska – O.C. / 1890
(o historia parafii i kościoła, patrz nr MD/ZL/K/78), tj. w latach 84 i dwugłowy orzeł.
między 1504 a 1526 r. Jednak wspomniane wyżej względy Ten niepublikowany krzyż relikwiarzowy ma formy i dekorację
dopuszczają późniejszą datę powstania dzieła, którą można by neostylową, nawiązującą do dojrzałego baroku (akant). Dzieło
powiązać z remontem łomżyńskiej fary w 1588 r. Podobieństwo powstało w warszawskiej firmie Antoniego Riedla w 1890 r.
do krzyża w Radzyniu sugeruje Toruń, jako miejsce powstania Większość obecnego wystroju (ołtarze, ambona i chrzcielnica)
naszego dzieła. Zapewne relikwiarz służył jako pacyfikał, tj. kościoła w Czerwinie (o historii parafii i kościoła zob. MD/
relikwiarz przekazywany w trakcie mszy wiernym do ucałowania. ZL/K/75) jest neobarokowa i powstała w drugiej połowie XIX w.
literatura: dzieło niepublikowane Może z ich fundacją wiąże się zamówienie naszego krzyża
relikwiarzowego w warszawskiej firmie złotniczej? Relikwiarz
pełnił zapewne funkcję pacyfikału (zob. MD/ZŁ/R/85). Napis na
Krzyż relikwiarzowy (pacyfikał) filakterii można interpretować tak, iż w repozytorium znajdują
się relikwie św. Józefa z Arymatei. Ten znany z ewangelicznych
św. Józefa z Arymatei opisów pobożny członek sanhedrynu ofiarował na grób Chrystusa
przygotowywany dla siebie skalny grobowiec, a następnie
z Nikodemem i innymi osobami złożył w nim ciało Zbawiciela.
nr inwentarzowy: MD/ZL/R/86 Osoba św. Józefa z Arymatei związana jest z nowotestamentowymi
autor/warsztat: Warszawa, Antoni Riedel apokryfami, z których wywodzi się treść średniowiecznych
brytyjskich legend o Świętym Graalu. Józef miał być pierwszym
datowanie: ok. 1890 r. jego posiadaczem jako apostoł i pierwszy biskup Brytanii. Jednak
styl: neobarok w żadnej z głównych tych opowieści nie ma wątku męczeństwa
pochodzenie: kościół parafialny pw. św. Trójcy w Czerwinie tego świętego (które sugeruje litera M na filakterii).
wymiary: wys. 38,5 cm; szer. 18 cm literatura: dzieło niepublikowane.

opis: Stopa owalna, profilowana, dzielona na pola, zdobiona
mocno wypukłym repusowanym ornamentem: w dolnej partii
– fryzem z akantopodobnych liści, na górze – liściaste kartusze Krzyż relikwiarzowy (pacyfikał)
z odwróconą krezką w kształcie liści; trzon okrągły, przysadzisty,
o pierścieniach talerzykowych, zdobionych na krawędziach św. Jana Ewangelisty (?)
perełkowaniem; nodus wazonowy, z dekoracją z plastycznych
liści akantu w górnej partii; górna partia w formie wysmukłego nr inwentarzowy: MD/ZL/K/87
krzyża łacińskiego o trójlistnie zakończonych ramionach (górne
– zakończone kulkami, które także umocowane w połowie autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska, Mazowsze?)
długości dolnego ramienia), spoza których wychodzą promienie, datowanie: stopa z trzonem i nodusem: lata ok. 1720–1730;
krawędzie krzyża podkreślone perełkowaniem; awers: po środku niektóre plakietki lub cały krzyż?: XVII w.?
okrągła puszka repozytorium z relikwią i filakterią (napis, nowy: styl: regencyjny z barokowymi elementami
(?) Josap. Ar. M) za szlifowanym wziernikiem (kryształowym?), pochodzenie: kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego
w Piątnicy
wymiary: wys. 51,2 cm; szer. 23,5 cm

opis: Stopa prostokątna, o ściętych i falujących narożach,
profilowana i dzielona na pola, zdobiona w nich repusowanym
i rytym ornamentem z cęgów i liści akantu, na dole wysklepiona,
na górze wysmukła i gładka (ślady naprawy), zakończona
bulwiasto z odwróconą krezką, dzieloną na pola; trzon okrągły,
o pierścieniach talerzykowych; nodus wazonowy, profilowany,
w dolnej i górnej partii dzielony na wypukłe pola (górne ułożone
ukośnie); górna partia w postaci krzyża łacińskiego (osadzonego
na złoconych, wywiniętych ku górze, ażurowych listkach akantu),
o treflowym zakończeniu ramion i kolistym poszerzeniu na ich
skrzyżowaniu; na gładkim awersie: pośrodku – ujęta złoconym
perełkowanym otokiem puszka repozytorium, w której za
wziernikiem kolorowana grafika na papierze z przedstawieniem
(od kolan) św. Jana Ewangelisty, na zakończeniach ramion nałożone
złocone repusowane i ryte plakietki z uskrzydlonymi główkami
aniołów z podwieszonymi chustami; na rewersie, na gładkim tle:
pośrodku – plastyczna, złocona figurka Ukrzyżowanego, poniżej
plakietka z czaszką na skrzyżowanych piszczelach, powyżej –
titulus z inskrypcją: INRI, na zakończeniu ramion zaś złocone,
wielolistne okrągłe plakiety z repusowanymi wyobrażeniami
w półpostaci Ewangelistów przy pracy w towarzystwie swych
symboli. Na kołnierzu stopy ryta inskrypcja fundacyjna (?),
kursywą, niestaranną, niemal nieczytelna: […] Rzątk[…]
(?). Forma nodusu relikwiarza wskazuje na barok, ornament
dekorujący stopę zaś na czas regencji. Przyjąć zatem można, iż
dzieło powstało w drugiej ćwierci XVIII w.
Kościół parafialny w Piątnicy, niewątpliwie drewniany, powstał
może już przed 1396 r., jednak parafia przy nim została erygowana
w 1407 r. Król Zygmunt August nadał w 1563 r. probostwo
piątnickie mansjonarzom fary łomżyńskiej, co utrzymało się do
1835 r. W 1744 r. miała miejsce konsekracja kolejnego drewnianego
kościoła. W 1757 r. zbudowany został nowy, również drewniany, 235
z fundacji biskupa płockiego Józefa Eustachego Szembeka
ZŁOTNICTWO