Page 249 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

życie zbawionych, dzięki ofierze Chrystusa ponawianej Monstrancja promienista
zdobiącymi puszkę rozetkami – zapewne symbolizuje prawdziwe
w eucharystii. Sam motyw emaliowo-kameryzowanych rozetek
ma swe mazowieckie analogie, m.in. w monstrancjach: z trzeciej nr inwentarzowy: MD/ZL/M/101
ćwierci XVII w. w kościele parafialnym w Chynowie [KZSP, autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska, Mazowsze)
1967, s. 11, il. 210], z 1671 r. (uzupełniana w 1765 r.?) w kościele datowanie: trzon i gloria: 3. tercja XVII w.; stopa: koniec 1. poł.
parafialnym w Andrzejewie [KZSP, 1974(1), s. 4, il. 69], z czwartej XVIII w.
ćwierci XVII w. w kościele parafialnym w Cieksynie [KZSP, styl: barokowy z wczesnorokokowym uzupełnieniem
1979, s. 165, il. 7], z 1695 r. w kościele parafialnym w Borzęcinie pochodzenie: kościół parafialny (pobernardyński)
[KZSP, t. X, z. 17, s. 8, il. 88], z 1696 r. (stopa z 1586 r.) w kościele
parafialnym w Wilkowie [KZSP, 1967, s. 81, il. 214], z ok. 1700 r. pw. św. Antoniego z Padwy w Ostrołęce
w kościele parafialnym w Czersku [KZSP, 1962, s. 3, il. 93] czy wymiary: wys. 70 cm; szer. 39 cm
wyżej wspomniana z ok. 1700 r. w Warszawicach. Dekoracja ta
wydaje się więc charakterystyczna dla drugiej połowy XVII w., opis: Typu promienistego; złocona; stopa czterolistna,
choć można wskazać przykłady z pierwszej połowy XVIII w., np. profilowana, z dekoracją trybowaną i rytą, w dolnej partii
monstrancja z 1738 r. w kościele parafialnym w Piasecznie [KZSP, – fryz z liści, w górnej – motyw grzywacza, nad nim zaś liście
1962, s. 24, il. 94]. Kameryzowana rozetka w zwieńczeniu glorii i lambrekin; nadto między polami stopy osadzone plakietki
naszej monstrancji może być elementem biżuteryjnym, dodanym z uskrzydlonych główek anielskich z podwieszonymi chustami,
do monstrancji później. Nierzadko monstrancje zdobione były na polach zaś – osiem kamieni w oprawach (jednego brak);
elementami biżuterii, dawanymi zapewne jako wota (zob. MD/ trzon okrągły, o pierścieniach talerzykowych; dolny pierścień –
ZL/M/104 i 133). Dwa putta, dopełniające „program anielski”, z wydatnym talerzykiem zdobionym perełkowaniem i osadzonym
podtrzymujące (i adorujące) koronę wieńczącą monstrancję to na plastycznych wolutach, górny – dekorowany rytem; do
dość częste rozwiązanie kompozycyjno-ikonograficzne (zob. niego przymocowane dwa wolutowe ramiona, na których
MD/ZL/M/89, 90, 99, 100, 104 i 133). Sucha wić akantowa otoku pełnoplastyczne figurki aniołów, klęczących w pozie adoracji;
reservaculum wskazuje na około 1700 r. jako czas powstania nodus wazonowy, w dolnej i górnej partii zdobiony plastycznymi
monstrancji. Trudno jednak powiązać jej fundacje z konkretnym, i rytymi liśćmi; gloria osadzona na dwóch tralkach zdobionych
ważnym wydarzeniem w dziejach parafia w Kołakach plastycznymi i rytymi liśćmi akantu, dolnej – wysmukłej,
Kościelnych. Erygowana została ona zapewne w drugiej ćwierci górnej – przysadzistej; puszka okrągła, obustronnie ujęta
XV w., wzmiankowana jest jednak dopiero w 1462 r. Pierwszy, otokiem z ażurowej wici (nie złoconej) roślinnej z kwiatami (lub
zapewne drewniany kościół został w 1776 r. zastąpiony kolejnym, owocami?), na której osadzone kamienie (po osiem na awersie
również drewnianym, zniszczonym pożarem w 1825 r. W jego i rewersie), otoczona wieńcem promieni o różnej długości,
miejsce w latach 1834-1836 wzniesiono nowy, murowany (wieże prostych i falistych.
ukończone w 1871 r.), rozbudowany w latach 1980-1982 [KZSP,
1986, s. 47]. Brak punc utrudnia ustalenie miejsca wykonania
monstrancji, ale można ostrożnie założyć, że było to Mazowsze.
literatura: dzieło niepublikowane

248
ZŁOTNICTWO