Page 178 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Puszka z pokrywą – w formie wklęski, ozdobiony dekoracją repusowaną i rytą,
opis: Stopa okrągła, z wydatnymi profilami, środkowy wysoki
częściowo na fakturowanym tle, na dolnym profilu – maureska, na
nr inwentarzowy: MD/ZL/14, MD/ZL/PSZ/14A górnym – m.in. konchy i maski lwie (?); trzon okrągły, pierścień
autor/ warsztat: czara ze stopą Norymberga (?, krąg Jobsta dolny ozdobiony fryzem z bawiących się puttów i oddzielony od
Heberleina?); przykrywka: Polska nodusu talerzykiem dzielonym na liczne wypukłe pola, pierścień
datowanie: czara ze stopą: 4. ćw. XVI w.; górny – talerzykowaty z ażurowymi kabłączkami, zwieńczony
przykrywka: 1. poł. XVII w.; wydatnym talerzykiem z rytą dekoracją roślinną; nodus
naprawa – krzyżyk?: 1877 r. owoidalny, zdobiony maszkaronami wśród ornamentu zwijano-
styl: manierystyczny okuciowego; czara puklowana, w dolnej partii zdobiona trzema
odlewanymi i cyzelowanymi kartuszami z motywem espagnolette,
pochodzenie: katedra (dawniej fara) pw. św. Michała Archanioła wysoka krawędź zaś – płaskim ornamentem maureskowym;
w Łomży pokrywa na dole spłaszczona i puklowana – z prymitywnie rytym
wymiary: wys. 32,5 cm; śr. stopy 10,2 cm; ornamentem roślinnym i trzykrotnie powtórzonym trybowanym
śr. przykrywki 10,5 cm przedstawieniem Chrystusa i Samarytanki u studni Jakubowej
(mocno wytarte), na górze wysmukła; zwieńczona prymitywną,
odlewaną pasyjką. Na wewnętrznej stronie stopy ryta inskrypcja,
kursywą: Restaurata Cura moderni Curati 1877 a.
Puszkę tę można zaliczyć do jednych z najciekawszych
i najcenniejszych artystycznie argenteriów w zbiorach łomżyńskiego
Muzeum Diecezjalnego. Jak ustalili autorzy Katalogu zabytków
sztuki w Polsce, jest ona stylistycznie niejednorodna. Stopa, trzon
z nodusem i czara są starsze, późnorenesansowe (manierystyczne)
i powstały w czwartej ćwierci XVI w. Tworzyły ona najpewniej
dolną partię świeckiego w formie podwójnego pucharu („kubek
w kubek”), naczynia wysokiej klasy, inwentaryzatorzy piszą
nawet, że „europejskiej”. Powstało ono w którymś z ważnych
ośrodków manierystycznego złotnictwa północnoeuropejskiego,
zapewne środkowoeuropejskiego – z terenu Rzeszy Niemieckiej.
Najbliższych analogii bowiem dostarcza złotnictwo norymberskie
kręgu słynnego złotnika, matematyka i geometry Wenzla
Jamnitzera (ok. 1507/08–1585), np. tzw. Ernestinischer
Willkomm, z ok 1541 r. (Stiftung Schloss Friedenstein Gotha) czy
rysunkowy projekt, z ok. poł. XVI w. w zbiorach Germanisches
Nationalmuseum w Norymberdze [Essenwein, 1880]. Autorzy
Katalogu… wskazują na twórczość Jobsta Heberleina jako
najbliższą naszemu dziełu. Jost Heberlein (Heberla, Heberle,
Heberlin; zm. 1601 r.) był złotnikiem norymberskim, czynnym
od 1575 r., znanym z wytwarzania efektownych naczyń do
picia (Trinkgeschirre), w tym znanych naczyń tzw. żartobliwych
(Scherzgeschirr) [Nürnberger Künstlerlexikon, 2007, s. 594].

177
ZŁOTNICTWO