Page 213 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Kielich mszalny

nr inwentarzowy: MD/ZL/K/58
autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Wilno?)
datowanie: ok. 1625 r.
styl: manierystyczno-barokowy
pochodzenie: kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP
w Romanach
wymiary: wys. 22,7 cm; śr. stopy 13,2 cm

opis: Stopa sześciolistna, z wydatnymi profilami oraz trybowaną
i rytą dekoracją: w dolnej partii – naprzemiennie uskrzydlone
główki anielskie z podwieszonymi chustami oraz pęki owoców
na szarfach, w górnej – palmety; trzon okrągły, o pierścieniach
talerzykowatych; nodus gruszkowaty z plastyczną dekoracją
z powtórzonych par Adama i Ewy przy drzewie wiadomości
dobrego i złego; koszyczek ażurowy, z motywem uskrzydlonych
główek anielskich z podwieszonymi chustami, ujętych w ramki
ze spiętych ceownicami ramek z motywami lilii heraldycznych.
Na wewnętrznej stronie stopy ryta inskrypcja fundacyjna,
majuskułowa, złocona, częściowo wytarta: IOAN KVRKOW(SK)
Y CANONICV[S] VILN[ENSIS] PAROCHIALI ECCL[ESI]AE
SVAE I(N) ROMANY D[ONAVI]T AN[N]O D[OMINI] 1625.
Oryginalnym elementem tego manierystyczno-barokowego
kielicha jest figuralna dekoracja jego nodusu, dla której nie udało się
znaleźć analogii. Dwukrotnie powtórzone przedstawienie Adama
i Ewy u drzewa wiadomości dobrego i złego, miast zwyczajowych
w XVII w. postaci aniołów lub uskrzydlonych główek anielskich,
jest przemyślane. Podkreśla rolę przyjmowania pokarmów
eucharystycznych, pamiątki i powtórzenia historycznych –
męki i ofiary Chrystusa jako owoców zbawienia, które zgładziło
grzech pierworodny. Z inskrypcji wynika, że kielich jest fundacją
z 1625 r. plebana w Romanach dla jego kościoła. Trudno jednak
powiązać tę fundację z jakimś doniosłym momentem w dziejach
parafii w Romanie.
Została ona erygowana pw. Nawiedzenia NMP w roku 1420.
Obecny murowany kościół wzniesiono w latach 1858–1863 r.
w innym miejscu niż poprzedni (zapewne kolejny) drewniany
[KZSP, 1982(2), s. 55]. Warto podkreślić, że fundator Jan
Kurkowski był kanonikiem wileńskim. Może więc zamówił kielich
w jednym z warsztatów czynnych w stolicy Wielkiego Księstwa
Litewskiego? Sprawa wymaga dalszych badań porównawczych.
literatura: KZSP, 1982(2), s. 56, il. 220.

212
ZŁOTNICTWO