Page 207 - KATALOG WYSTAWY MUZEUM DIECEZJALNEGO W ŁOMŻY

Kielich mszalny Kielich mszalny

nr inwentarzowy: MD/ZL/K/49 nr inwentarzowy: MD/ZL/K/50
autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska, Mazowsze?) autor/ warsztat: warsztat nieokreślony (Polska, Mazowsze?)
datowanie: ok. 1700 r. datowanie: 2. ćw. XVIII w.; nodus: ok. 2. poł. XVII w.
styl: późnobarokowy styl: barokowy i regencyjny (montaż niejednorodnych
pochodzenie: kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP elementów w 1927 lub 1936 r.?)
i św. Mikołaja biskupa w Ostrołęce pochodzenie: kościół parafialny (pobernardyński)
wymiary: wys. 23,8 cm; śr. stopy 14,7 cm pw. św. Antoniego z Padwy w Ostrołęce
wymiary: wys. 23,4 cm; śr. stopy 14 cm
opis: Stopa okrągła, sześciolistna, wypukła, z dekoracją
trybowaną i rytą – naprzemiennie uskrzydlone główki anielskie opis: Stopa okrągła, falista, wypukła, profilem podzielona na
z podwieszonymi chustami i kwiaty między dużymi liśćmi dwa poziomy, z polami naprzemiennie gładkimi i trybowanymi,
akantu (złocone); trzon okrągły, o pierścieniach talerzykowatych, w dolnej partii z dekoracją z taśmy tworzącej pętle, w górnej –
złoconych; nodus gruszkowaty z rytą dekoracją z liści akantu; konchy z palmetami; z odwróconą krezką; trzon okrągły, pierścień
koszyczek ażurowy, z dekoracją z uskrzydlonych główek anielskich dolny – talerzykowaty, górny – bulwiasty z rytymi liśćmi; nodus
między festonami owocowymi oraz dużych liści akantu; czara gruszkowaty, z częściowo plastycznymi, częściowo rytymi
gładka. uskrzydlonymi główkami anielskimi z podwieszonymi chustami,
Kielich ma barokową sylwetę, a obfity roślinny ornament – między którymi festony owocowe; czara gładka, wysmukła, bez
„schnący” akant, pozwala go datować na czas około roku 1700. koszyczka. Na otoku wewnętrznej strony stopy ryta inskrypcja
Fundację naczynia trudno jednak powiązać z konkretnym kursywą, trudno czytelna: Odrestaurowano staraniem […] Waltera
momentem dziejów ostrołęckiej fary. […] Anastazji N[…]uk 1936 r. Ostrołęka r. 1927 (?) ks. Pr. Serejko (?).
Kościół pw. Nawiedzenia NMP i św. Mikołaja biskupa Kielich ten, jak zauważyli autorzy Katalogu zabytków sztuki
w Ostrołęce został ufundowany w 1399 r. przez Janusza w Polsce, nie jest dziełem jednorodnym. Nodus wydaje się
i Starszego księcia Mazowieckiego. Zapewne drewniany, spłonął z drugiej połowy XVII w., natomiast bogato profilowana stopa
w 1563 r. Kolejny, również drewniany kościół został wystawiony z ornamentem regencyjnym pochodzi najpewniej z drugiej
w 1573 r. kosztem Wojciecha Borukowskiego, plebana ćwierci XVIII w. Może tego montażu dokonano w dwudziestoleciu
ostrołęckiego i kanonika włocławskiego. Świątynia ta spłonęła międzywojennym, na co wskazuje inskrypcja. Poszczególne
przed 1609 r. Budowa nowej, obejmującej obecne murowane elementy kielicha mogą być mazowieckiej proweniencji.
prezbiterium z zakrystią oraz drewnianą nawę, prowadzona Klasztor bernardynów w Ostrołęce ufundował Tomasz
była w latach 1641–1658, m.in. z fundacji Jana Ostrołęckiego, Gocłowski, sędzia ziemi nurskiej. W 1666 r. rozpoczęto budowę
plebana ostrołęckiego, i jego rodziców z rodu Zejdlic. W latach kościoła i klasztoru, których współfundatorką byłą Marianna
1723–1740 wzniesiono nowy, murowany korpus (nie ukończono z Bogdańskich primo voto Tomaszowa Gocłowska, secundo
naw bocznych), staraniem Mateusza Niskiego, proboszcza voto Przeradowska, podczaszyna różańska. Budowę ukończono
ostrołęckiego, kanonika pułtuskiego i dziekana łomżyńskiego. w 1696 r. i wtedy biskup płocki Andrzej Chryzostom Zieliński
Wzniesione wtedy partie ukończono w latach 1754–1758 dokonał konsekracji. Zabudowania uległy uszkodzeniom
staraniem Stanisława Kostki Zacharkiewicza, proboszcza w 1708 r. w czasie wojny północnej. Odnowienia dokonano m.in.
ostrołęckiego i dziekana łomżyńskiego. Dobudowano wówczas dzięki zapisom: Jana Kossa, starosty ostrołęckiego i wojewody
także kaplicę pw. Matki Boskiej Różańcowej i skarbczyk. Kościół smoleńskiego; Anny Konopki oraz Anny Niedziałkowskiej,
konsekrowano w 1773 r. Uległ on pożarowi w 1831 r. w wyniku łowczyni nurskiej. Przed 1752 r. dobudowano krużganki zwane
działań wojennych. Ze zniszczeń odremontowano go około poł. kalwarią przed frontem kościoła. W świątyni w latach 1763–1764
XIX w. i gruntownie w 1873 r. Ponownie odnawiany w 1909 r., przeprowadzono remont, wykonując m.in. nową polichromię
został częściowo zniszczony w czasie działań wojennych roku na koszt Antoniego Bukowskiego, cześnika czernihowskiego.
1944. Po wojnie odbudowany [KZSP, 1983, s. 20–21]. Mimo braku Zabudowania ulegały kolejnym i znacznym zniszczeniom:
punc można ostrożnie przyjąć, że kielich powstał na Mazowszu. w czasie konfederacji barskiej i powstania listopadowego. W latach
literatura: KZSP, 1983, s. XIV, 22, il. 117. 1848–1855 miała miejsce kolejna gruntowna odnowa zabudowań

206
ZŁOTNICTWO